Фундаменталды әсерлесу

Фундаменталды әсерлесу (ағылш. fundamental interactions, кейде Фундаменталды күштер, ағылш. fundamental forces) — физикадағы ең негізгі әсерлесу болып, оларды тіпті де қарапайым әсерлесулерге қысқарту мүмкін еместей көрінеді. Мұнда төрт фундаменталды әсерлесу бар екені белгілі: гравитациялық әсерлесу және электромагниттік әсерлесу, (бұлардың әсері күнделікті өмірде тікелей байқалады, олар ұзақ қашықтыққа әсер ететін күш туғызады), сондай-ақ күшті әсерлесу және әлсіз әсерлесулер, (бұлар болымсыз, субатомдық өлшемдегі күштер туғызады және ядролық әсерлесуді басқарады. Кейбір ғалымдар бесінші күш болуы мүмкін деген болжам жасайды, бірақ бұл гипотезалар жорамалдық болып қалуда.[1][2][3]

Әрбір танылған фундаменталды әсерлесуді өріс ретінде математикалық сипаттауға болады. Альберт Эйнштейннің жалпы салыстырмалылық теориясы бойынша, гравитациялық күш уақыт-кеңістіктің иілуімен байланысты. Қалған үшеуі дискретті кванттық өрістер болып, олардың әрекеттесуін бөлшек физикасының стандартты моделімен сипатталған қарапайым бөлшектер іске асырады.[4]

Дереккөздер өңдеу

  1. 5th Force Neutrino Physics — Atlantica Séguier Frontières. — ISBN 978-2863320549.
  2. Weisstein, Eric W. Fifth Force. World of Science. Wolfram Research (2007). Тексерілді, 14 қыркүйек 2017.
  3. The Rise and Fall of the Fifth Force: Discovery, Pursuit, and Justification in Modern Physics, 2nd Ed. — Springer. — ISBN 978-3319284125.
  4. The Standard Model of Particle Physics | symmetry magazine.