Әлсіз әсерлесу

Әлсіз әсерлесу (ағылш. Weak interaction) — төрт түрлі Фундаменталды әсерлесудің бірі болып, элементар бөлшектерінің аралығында, олардың аракашықтығы бірнеше аттометрден аз болған кезде, жүзеге асатын әсерлесу; көбінесе атом ядросының бета ыдырауына әкеледі.

Әсер ету радиусы өте аз (шамамен 2~10–16 см). Элементар бөлшектердің ыдырауы, нейтриноның затпен өзара әсерлесуі, т.б-лар осы әлсіз әсерлесудің салдарынан болады. Ол күшті әсерлесу мен Электромагниттік әсерлесуден әлсіз, ал гравитатция күшінен әлдеқайда күшті әсер болып саналады. Өзара әсерлердің күші (пәрменділігі) олардың әсерінен болатын реакциялардың өту жылдамдығын салыстыру арқылы анықталады. Мысалы, энергиясы ~1 ГэВ болатын реакциялар кезінде күшті өзара әсер тудыратын процестер ~10-24с, электр магниттік өзара әсер тудыратын процестер ~10-21с, ал әлсіз өзара әсер тудыратын процестер ~10-10с ішінде өтеді. Сондықтан элементар болшектер әлеміндегі әлсіз процестер өте жәй жүреді. Әлсіз әсерлесудің әсер ету радиусы өте аз (шамамен 2~10-16 см).

Өзара әсерлердің тағы бір сипаттамасы — бөлшектердің зат ішінде еркін өту жолы (еркін жол ұзындығы). Күшті әсерлесетін бөлшектерді (адрондарды) оншақты см темір қабаты тоқтататын болса, әлсіз өзара әсерлесетін нейтрино ешбір кедергісіз мұндай заттың миллиардтаған километрін тесіп өтеді. Дегенмен әлсіз әсерлесудің әлемде атқаратын ролі орасан зор (мысалы, онсыз Күн энергия шығаруын тоқтатқан болар еді). Әлсіз әсерлесу қатысатын ең көп таралған процесс — радиоактивтік ядролардың бетта ыдырауы. Оның тұңғыш теориясын 1934 жылы Италия ғалымы Э.Ферми жасады.