Хазарлар
Хазарлар — ортағасырлық түркі тілді халық.
Мамандардың есептеуінше Шығыс Еуропада 4 ғасырда ғұн шапқыншылығынан кейін пайда болған. 6 ғасырдың 60-жылдары Батыс Түркі қағанатына бағынды. Түрік қағандығы ыдырағаннан кейін Солтүстік Кавказ бен Қара теңізі жағалауында 7 ғасырдың ортасына қарай Хазар қағандығын құрды. 8 — 9 ғасырларда Шығыс Еуропада жетекші мемлекет құрған Хазарлар 10 ғасырдан бастап өз ішінде жікшілдікке ұшырап, әлсіреп кетті. Осыны пайдаланған көршілес Киев Русі мен басқа да түркі тілдес ұлыстар (оғыз, печенег, т.б.) тарапынан шапқыншылыққа ұшырап, 10 ғасырдың соңына қарай, тарих сахнасынан мүлдем жойылды.
Мемлекеттілік жойылғаннан кейін жергілікті тайпалар басқа көшпелі түркі халықтарына сіңіп кетті. Хазарлар құрамында түркі тектес халықтардың, әсіресе, Кіші жүз тайпаларының аты (мыс., керейт, беріш, т.б.) жиі ұшырасады. Араб жиһангезі Әл-Масуди хазарлардың мұсылман, христиан, иудей дінін қатар ұстанғанын жазған. Белгілі тарихшы М.И. Артамонов Хазар жеріне 8 ғасырдың басында, 9 ғасырдың орта шенінде Византия, араб миссионерлері христиан, ислам дінін енгізуге әрекеттенгенімен, қағандықты басқарған хазар нәсілі Обадия иудашылдықты мемлекеттік дін ретінде жариялағанын дәлелдеді. Жалпы - Хазарлардың этнологиялық құрамы жөнінде тарихта әр алуан пікірлер қалыптасқан. Иудаға табынушы ел билеушілерінің мұсылман, христиан дініндегі, сондай-ақ тәңіршілдікті тұтынған бұқара халықтан оқшау өмір сүруінің, басқару тетіктерін пайдалана алмауының салдарынан мемлекет ішінде этнографиялық-діни алауыздық өршіп, тұрақсыздық ахуалы белең алған.[1]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том
| Ортаққорда бұған қатысты медиа санаты бар: Khazars |