Хафиз, Гафиз, Хафез

Хафиз, Гафиз, Хафез (лақап аты, шын аты-жөні Шамседдин Мұхаммед) (1325-89 немесе 1390) - тәжік-парсы ақыны. X. парсы әдебиетінде ғазел жанрын биікке көтерген. Шығармалары өзі қайтыс болғаннан кейін жинақталып, «Диуан» деген атпен жарияланған. Туындыларының негізгі сарыны - адамды ардақтау, махаббат, сұлулық, еркін ойлылық, болашаққа сенім, байлыққа бас имеу. X. мұрасы дүние жүзі ақындарына зор ықпалын тигізді. Неміс ақыны В. Гете «Батыс-шығыс диуаны» атты 12 кітаптан тұратын туындысының бір бөлімін «Хафиз-наме» деп атаған. X. шығармаларымен қазақ халқы ертеден таныс. Абай Х-ді өзіне ұстаз санаған. Оның әсем сазды ғазелдерін, әуезді-ырғақты өлеңдерін көп оқыған. Абай Шығыс классиктерімен, соның ішінде X. мұраларымен Семейдегі Ахмет-Риза медресесінде оқып жүрген кезінде танысқан (қ. Шығыс әдебиеті). Осы кезеңде жазған «Фзули, Шәмси, Сәйхали» атты өлеңінде Х-ді тілге тиек етіп, есімін үлкен ілтипатпен атайды. Одан медет тілеп, сиынады.