Хехе (халық)
Хехе (вахехе)[1] — Оңтүстік Танзаниядағы банту тобының халқы (негізінен Иринга аймағы және Мбейя, Додома және Морогоро аймақтарының шекаралас аудандары). Олар Усунгва тауларында және Үлкен Руаха, Кіші Руаха және Киломберо өзендерінің бассейніндегі үстіртте тұрады. Халқы 1,3 миллион адам. (2016, бағалау).[2]
| Хехе | |
| вахехе | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
1,3 млн. | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
|
жергілікті дәстүрлі нанымдар, суннизм |
Тілі
өңдеуТілі - кихехе (хехе) тілі, банту тілдерінің шығыс тобына жатады.[3]
Діні
өңдеуКөпшілігі жергілікті дәстүрлі нанымдарды ұстанады, кейбірі сүнниттік мұсылмандар мен христиандар.[4]
Тарихы
өңдеуХалықтың алғашқы тарихы белгісіз, алғашқы сенімді деректер тек XIX ғасырдың ортасына жатады. ХІХ ғасырдың аяғында 1898 жылға дейін жалғасқан көсем Мкваваның басшылығымен Германияның отарлауына қарсы ұзақ қарсылықтың арқасында танымал болды.[5]
Кәсібі
өңдеуДәстүрлі кәсібі – қолмен атқарылатын егіншілік (құмай, жүгері, бұршақ, маниок), кейбір жерлерде тыңайтқыштарды пайдаланады. Цеце шыбындары жоқ жерлерде ірі қара мен ұсақ мал өсіріледі. Көркемдік қолөнер дамыған – ағаштан ою (ыдыс, жиһаз, антропоморфты мүсін), сабан тоқу.[6]
Тұрмыс салты
өңдеуКөршілес қауымдастық сақталған. Неке патрилокальды, әкесінің ағасының қызымен немесе анасының әпкесінің қызымен неке жиі кездеседі. Нормативтік моногамия тек христиандар арасында.
Елді мекендері шашыраңқы орналасқан. Тік бұрышты қаңқалы, қамыс шатырлы үйлер басым. Шығыста -тегіс жер төбесі бар тікбұрышты қаңқалы үйшіктер, көбінесе ортасында ауласы бар төртбұрышты ауылдар құрайды.
Дәстүрлі ерлер киімі – кең жеңді ұзын көйлек пен белдемше, ал әйелдер киімі – қысқа жеңді көйлек.
Негізгі тағамдары - бұқтырылған тағамдар, ыстық ботқалар, ащы дәмдеуіштері бар бәліштер.
Бай фольклор сақталған, музыкалық аспаптардың алуан түрі бар: флейта, барабан, ксилофон.[7]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Хехе https://hmong.ru/ru/%D0%A5%D0%B5%D1%85%D0%B5 Мұрағатталған 3 қарашаның 2023 жылы.
- ↑ Большая российская энциклопедия 2004–2017 https://old.bigenc.ru/ethnology/text/4664855?ysclid=loi8g3cz4o724958448
- ↑ Значение слова ВАХЕХЕ в Большой советской энциклопедии, БСЭ https://slovar.cc/enc/bse/1981974.html
- ↑ Большая советская энциклопедия https://gufo.me/dict/bse/%D0%92%D0%B0%D1%85%D0%B5%D1%85%D0%B5
- ↑ Материал из Большого Справочника https://newstest.ru/%D0%A5%D0%B5%D1%85%D0%B5(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Народы и культуры Хехе https://travel-journal.ru/ethno/49/1425/(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ народы мира / Хехе http://www.etnolog.ru/people.php?id=HEHE