Хорст Штермер
Хорст Людвиг Штормер (1949 жылы 6 сәуірде дүниеге келген) — неміс физигі, Нобель сыйлығының лауреаты және Колумбия университетінің құрметті профессоры.[1] Ол 1998 жылы Дэниел Цуи және Роберт Лафлинмен бірге физика бойынша Нобель сыйлығының иегері болды (бөлшек зарядталған қозулары бар кванттық сұйықтықтың жаңа түрін ашқаны үшін" (бөлшек кванттық Холл эффектісі). [2] Нобель комитеті келтірген эксперимент кезінде ол Цуи екеуі Bell зертханасында жұмыс істеген.
| Хорст Людвиг Штёрмер | |||
| нем. Horst Ludwig Störmer | |||
 | |||
| Туған күні | |||
|---|---|---|---|
| Туған жері | |||
| Ғылыми аясы | |||
| Марапаттары |
| ||
Өмірбаяны өңдеу
Штормер Майндағы Франкфурт қаласында дүниеге келген және жақын маңдағы Спрендлинген қаласында өскен. 1967 жылы Ной-Изенбургтегі Гетешуле мектебін бітіргеннен кейін ол Дармштадт университетінде сәулет инженері мамандығына оқуға түсті, бірақ кейінірек физиканы оқу үшін Франкфурттағы Гёте университетіне ауысты, бірақ физикаға тіркелу мерзімін өткізіп алғандықтан, ол математикадан бастады және кейінірек физикаға ауысты, Вернер Мартиенссеннің зертханасы дипломына ие болды. Мұнда оны Экхардт Хоениг басқарды және басқа болашақ Нобель сыйлығының лауреаты Герд Биннигпен бірге жұмыс істеді.
Штормер Францияға көшіп келіп, Гренобльде докторлық диссертациясын жүргізу үшін француз CNRS және неміс Макс Планк қатты денені зерттеу институты бірлесіп басқаратын жоғары магнит өрісі зертханасында жұмыс істеді. Штормердің академиялық кеңесшісі Ханс-Йоахим Квайсер болды және оған 1977 жылы Штутгарт университетінде жоғары магниттік өрістерге ұшыраған электронды тесік тамшыларын зерттеуге арналған диссертациясы үшін PhD дәрежесі берілді. Ол Гренобльде жұмыс істеп жүргенде әйелі Доминик Паршемен де танысқан. Олар бірнеше жылдан кейін ажырасып кетті.
PhD дәрежесін алғаннан кейін, Штормер АҚШ-қа көшіп, Bell Labs зертханасында жұмыс істеп, Нобель сыйлығына әкелетін зерттеулерді жүргізді. Bell Labs-те 20 жыл жұмыс істегеннен кейін ол Нью-Йорк қаласындағы Колумбия университетінде И. А. Раби физика және қолданбалы физика профессоры болды. Ол 2006 жылы Американдық философиялық қоғамға сайланды.[3] 2011 жылы құрметті профессор ретінде зейнетке шықты.[1][4]
Штормер — натурализацияланған АҚШ азаматы.[5]
Зерттеу мансабы өңдеу
Мүмкін, оның Нобель сыйлығын алған жұмысы сияқты маңыздысы — оның жартылай өткізгіштерде өте жоғары қозғалғыштығы бар екі өлшемді электронды жүйелерді жасау әдісі — модуляциялық допингті ойлап табуы. Бұл фракциялық кванттық Холл эффектісін кейінірек бақылауға мүмкіндік берді, оны Штормер және Цуи 1981 жылы қазанда Фрэнсис Биттер жоғары магниттік өріс зертханасында Массачусетс технологиялық институтында жүргізілген экспериментте ашқан. Эксперименттік ашылғаннан кейін бір жыл ішінде Роберт Лафлин оның нәтижелерін түсіндіре алды. Штормер, Цуи және Лафлин бірлесіп 1998 жылы физика бойынша Нобель сыйлығының лауреаттары атанды.[6]
Дереккөздер өңдеу
- ↑ a b Home page at Columbia Мұрағатталған 20 желтоқсанның 2012 жылы.
- ↑ Stormer, HL (1983), The Quantized Hall Effect., pp. 1241–1246, doi:10.1126/science.220.4603.1241
- ↑ APS Member History. search.amphilsoc.org. Тексерілді, 21 мамыр 2021.
- ↑ Horst L. Stormer | Biography, Nobel Prize, & Facts.
- ↑ Horst L. Störmer.
- ↑ Nobel Prize press release
Сілтемелер өңдеу
- Хорст Л. Штормер патенттері Мұрағатталған 5 ақпанның 2012 жылы.
- Honeywell — Нобель интерактивті студиясы
- Хорст Людвиг Штормер, соның ішінде Нобель дәрісі, 8 желтоқсан 1998 ж. Бөлшек кванттық холл эффектісі