Шал (фильм)

Шал -- Қазақ киноларының танымал бір туындысы. Бұл фильм Эрнест Хэмингуэйдің «Шал мен теңіз» хикаясы желісі бойынша түсірілген. Түсірілім 2011 жылдың ақпан айында басталған еді.2012 жылдың басында түсірілімі біткен фильмде басты кейіпкерлердің рөлін актер Ерболат Тоғызақов пен Орынбек Молдахандар сомдады.Фильмді жасау идеясы Мәжіліс депутаты Мәулен Әшімбаевқа тиесілі. "Шал" фильмінде басты рөлді сомдаған Ерболат Тоғызақов

Шал
Шал
[[Сурет:‎ |267x300px|Фильмнің постері]]
Жанры	Драма
Режиссёрі	Ермек Тұрсынов
Продюсері	Александр Вовнянко
Сценарийдің авторы	Ермек Тұрсынов
Басты рөлдерде	Ерболат Тоғызақов, Орынбек Молдахан, Ісбек Әбілмәжінов, Оңдасын Бесікбасов, Ержан Бесікбасов, Ержан Нүсіпақынов, Олег Полторацких, Диана Мұқашева, Аман Малдыбаев, Игорь Горшков, Гүлбахрам Байбосынова
Операторы	Мұрат Әлиев
Композиторы	Қуат Шілдебаев
Кинокомпания	Ш. Айманов атындағы «Қазақфильм» киностудиясы
Ұзақтығы	102мин
Бюджеті	800 мың доллар
Мемлекет	Қазақстан
Тілі	қазақ,орыс
Шыққан жылы	11 қазан 2012 жыл

"Мен өзімді Олимпиада чемпионындай сезініп отырмын. 
Қазақстан халқының көрсеткен ілтипаты үшін алғыс айтқым келеді. 
Мен үшін көп жақсылық жасаған "Қазақфильмге" де ризамын",

- деді актер.

Сюжеті

Сюжеттік желіге келсек, жапан түзде көпті көрген Қасым шал мен оның немересі Ерасыл анасымен бірге өмірін сүріп жатқан көріністен басталады. Фильмнің қызығы Қасым шалдың футболды өліп сүйетін жанкүйер екенімен қызды. Испания футбол лигасын мүлт жібермей көретін шалдың немересі жаңа заманның ұрпағы. Оның ақыл-ой үрдісі тіптен бөлек. Жаймашуақ жаз да бітіп арты күздің ысқырық бораны өз қаһарына міне бастаған шақта көршісі Исабек қонақ ақысы ретінде қолқа салады. Ол өз достарымен біріге арақ ішу мақсатында Қасым шалға өз атарын беріп, қыстауға жөнелтеді. «Мен ұрлыққа шыққан түні ай жарық бопты» дей ме... Әйтеуір «қырсық» шалдың тура алдынан ақырып тұрып қарлы боран шығады екен ғой. Үш күн бойы жапан түзде қос жау: қасқыр мен боран торған кезде шалдың шарайна ақылы ары ауып, жынды болуға айналады.

Мазарда түнеген, жыңғылдан қоршау жасап, от тұтатқан, тастанды үйде қой жүнін тұтатқан кездің барлығы да басты кейіпкеріміздің жүйкесін жеп бітірген. Фильм барысында өлген қасқырлар мен өңгерілген қойлардың құны қайда дегенбіз. Бекер екен. Кейінгі Ермек Тұрсыновтың бұл айласы бізді алдап соққан екен – ешқандай да жануар бұл фильм барысында залал көрмеген болып шықты! Айла-тәсілі көзімізді алдаған режиссердің біліктілігі дедік.

Әрмен қарай, жақсылықтың өтеуі алдағы өмірде, тіршіліктің темірқазығы – ар-ұят, абырой-бедел, қанағат сабыр деп ұққан заманның ескілігі мен жаңалығы тартыс барысын тереңдете білді. Қарияның қар-борандағы қасқыр Құртқамен алысу стратегиясы өз жемісін берді. Тахауи Ахтановтың «Боран» шығармасына ұқсастығын былай қойғанда, тура сол туындының экранизацияланған (әлде драмаланған десек те болады) нұсқасын көріп отырғандай болғанымызды жасырмаймыз. Қасболат... кешіріңіз... Қасым шалдың немересі Ерасыл ерледі. Амалы таусылған атасының жапандағы дауысын сезгендей болып, ол жатқан жерге дейін белгісіз бір қаисет арқылы тауып алады. Міне, дәл осы ретте фильмнің тартысы бәсеңдей береді. Үрпиісіп, жақтасып отырған көңіліміз босай, арқамызды жазып кең демалдық. Құртқа да камера обьективінде өзінің шебер актер бола білетіндігін дәлелдеп берді.

Қызықты мәлімет

Қасқырмен арпалыс суреттері өте қиын болғандығы белгілі болды. Режиссердің айтуы бойынша, 10-15 қасқырды Ресейдің Брянск қаласынан арнайы алдырылыпты. Қасқырлардың актермен алысу сәті де ешқандай дублерсіз өткен екен. Режиссер басында фильмге Асанәлі Әшімовты басты рөлге ұсыныпты. Бірақ сценарийдің күрделі болғаны себепті бұл фильмге Асанәлі Әшімов түспеген екен. Ал бас режиссер Ермек Тұрсынов журналистерді бір шошытып алды. «Келін» кинофильмін ол қазақтың байырғы тарихы деп айтып салды. Ал "Шал" фильмі біздің, қазақ жұртының бергі тарихы екен.

Фильмде қолданылған нақыл сөздер

• Қазір қасқыр атуға болмайды. Жуырда ғана күшіктеді.
• "Жолаушы – мүсәпір" деген. Құрметпен қарау керек.
• Атасының сақалына жармасқанның абырой тапқаны жоқ.
• Жылқы жарықтық қашан да иесінің қасында болуы керек.
• Ешқандай академия бітірмесек те, аштан өліп жатқан жоқпыз.
• Қарт адам бала көңілді келеді.
• Қарт адамның қадірін өзің қартайғанда білерсің.
• "Күлсең, кәріге күл" деген.
• "Қасымның жолы ауыр" дегендердің аузына құм құйылады әлі...
• Бұйырған кетпес.
• Құтырған – адамдар. Ал қасқыр байғұс... Тағының аты – тағы емес пе?
• Мінезсіз еркек адам болмайды.
• Ақшаның құдіреті керемет пе? Онда неге адасып жүрсің?
• Мен қараңғы надан болсам да, ол ел таныған адам болсын. Міне, өмірдің маңызы сонда.
• Өзекті жанға бір өлім.

Марапаттары

Ермек Тұрсыновтың "Шал" картинасы Қазақстанда "Жыл фильмі" атанды. Ал картинада басты рөлді сомдаған Ерболат Тоғызақов "Жыл киноактері" номинациясында "Алтын адам" сыйлығына ие болды.