Шақылдақтар

Шақылдақтар; Қазбалық ауқымы: Oligocene–Recent ПреК К О С Д Кр П Т Ю Б Пг Н
	; Ochotona princeps
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі:	Жануарлар;
Жамағаты:	Хордалылар;
Табы:	Сүтқоректілер;
Сабы:	Қоянтәрізділер;
Тұқымдасы:	Ochotonidae; Thomas, 1897
Тегі:	Ochotona; Link, 1795
Үлгілік түрі
	Ochotona minor; Link, 1795; (Lepus dauuricus Pallas, 1776)
Түрлері
	See text

Шақылдақтар (лат. Ochotonidae) — қоянтәрізділер отрядының тұқымдасы.

Шақылдақтар Оңтүстік-Шығыс Еуропа, Азия, Солтүстік Америкада мекендейтін 18 — 20 түрі бар. Қазақстанда 5 түрі (дала Шақылдағы, алтай Шақылдақғы, моңғол Шақылдағы, қалқанқұлақты Шақылдақ және қызыл Шақылдақ) кездеседі, олар республиканың барлық аймақтарындағы далалы, шөлейтті, шөлді, кейде тіпті таулы аймақтарға дейін таралған.

Дене тұрқы 23 — 25 см, салм. 100 — 300 г. Аяқтары қысқа, алдыңғы және артқы аяқтарының ұзындықтары бірдей. Құлақ қалқаны кішкентай, дөңгеленген (түйеқұлақ деп аталуы да осыдан). Құйрығы түгінен көрінбейді. Реңі жыл маусымдарына қарай өзгеріп тұрады: жазда — жұқа, қоңыр сұр, қоңыр қызыл, ашық сары не сарғыш; қыста — қалың, ақшылдау болады. Шақылдақтар ашық жазықта, бұталар мен шөптесін өсімдіктер арасында, таулы жерлерде 3000 м биіктікке дейін қоныстанады. Тастар мен қорымдар арасындағы қуыстар мен жарықшақтарда, басқа кеміргіштердің бос індерінде тұрақты тіршілік етеді. Жиі топтанып шоғыр құрады. Бұлардың дыбыс беру қабілеті өте жақсы жетілген. Күндіз белсенді, қысқы ұйқыға жатпайды. өсімдіктердің 100-ге жуық түрімен қоректенеді. Қысқа қарай азық қорын жинайды, өсімдіктерді кептіріп, кейде салмағы 27 кг-дай шөмеле салады (кейде бұлардың шөмелешілер деп аталуы осыдан). Жыныстық жағынан аталығы мен аналығы 8 — 11 айда жетіледі. Жылына 2 — 4 мәрте, сәуір — тамыз айларында, көбеюге қатысады. Буаздық мерзімі 1 ай шамасында, 2 — 13 көжек туады. Көжектері шала, соқыр болып туылады, салмағы 11 — 22 г, дене тұрқы 6 — 8 см. Олар 3 жетідей сүт еміп, содан кейін шөппен қоректене бастайды. Кәсіптік маңызы жоқ. Шақылдақтардың саны көбейген кезінде кейбір түрлері оба індетін таратады.^[2]

Дереккөздер

↑ Savage, RJG, & Long, MR Mammal Evolution: an illustrated guide — New York: Facts on File, 1986. — P. 128. — ISBN 0-8160-1194-X.
↑ Қазақ Энциклопедиясы, 9 том 18 бөлім

[1] Savage, RJG, & Long, MR Mammal Evolution: an illustrated guide — New York: Facts on File, 1986. — P. 128. — ISBN 0-8160-1194-X.

[2] Қазақ Энциклопедиясы, 9 том 18 бөлім

[1]

[2]