Шектілік және шексіздік

Шектілік және шексіздік - объективті дүниенің бір-бірімен тығыз байланыстағы қарама-қарсы өлшемге сыйымдылық мөлшерін білдіретін материалистік категориялар.

Шексіздік сипаттары: 1) материяның кеңістіктегі құрылымының шексіз алуан түрлілігі, барлық материалдық дүниенің тұйықталмағандығы; 2) әлемнің уақытта өмір сүруі, материяның жоқтан пайда болмайтындығы мен жойылмайтындығы; 3) материя құрылымының сапалық әртектілігі, т.б. Шексіздік ұғымының теориялық түсінігі ғылым білімнің прогресіне байланысты үздіксіз жетіле береді. Шексіз үлкендік қаншалықты үлкен шекті үлкендік болса да, алдын ала белгіленген үлкендіктің кез келгенінен үлкенірек болатын және үздіксіз ұлғая беретін өзгермелі шама ретінде анықталады. Шексіз көптік жоғары, соңғы элементі жоқ және тұтас көптікке тең келетін, ал бөлігі кіші көптік болатын көптік деп қарастырылады. Шектілік кеңістік пен уақыттағы барлық шектеулі күйлерді көрсетеді. Әлемдегі қандай болса да нақты сапаның шегі бар, ол белгілі бір өлшем шегінде өмір сүреді. Бірақ шектілік және шексіздікпен тығыз байланыста олардың қарама-қайшылығы мен бірлігі материя қозғалысының қасиеттері мен заңдарын тануға мүмкіндік береді.