Шеңгел (өсімдік)

Шеңгел

Шеңгел(Halіmodendron) — бұршақ тұқымдасына жататын бұта. Қазақстанның шығыс, орталық және оңтүстік облыстарының далалық аймақтарында, құм, саз, топырақты жерлерде, жайылымдардағы бұталардың арасында, өзен-көл жағасында, қиыршық тасты сортаңдарда, тақырларда өсетін 1 түрі — ақ шеңгел (Н. halodendron) бар. Оның биіктігі 50 — 200 см. Сабағы тықыр, кейде күмістей жылтыр, тікенді қабығы қара қоңыр түсті. Жапырағы қос қауырсын пішіндес, қысқа тікенекті. Гүлдері қызғылт не күлгін түсті, гүлсағағында құмыра не қоңырау тәрізденіп топтанған. Мамыр — маусым айларында гүлдеп, жеміс береді. Жемісі — сарғылт қоңыр бұршақ, тұқымы қызыл қоңыр, жылтыр түсті. Шеңгелді шөл және шөлейт аймақтардағы елді мекендерді көгалдандыру үшін арық бойына егеді. Әдетте тікенді болғандықтан, шеңгелді жерге мал жайылмайды, бірақ күз бен қыста — оның жемісі мен жапырағын түйе мен қой сүйсініп жейді. Шөлді жерлерде шеңгел отын ретінде қолданылады. Тамырынан жүн бояу үшін пайдаланылатын сары бояу алынады. Гүлдеген кезде шірнелі өсімдік.