Шоқсары (лат. Bupleurum) – шатыршагүлділер тұқымдасына жататын бір не көп жылдық шөптесін өсімдік.

Шоқсары
Сары шоқсары
Bupleurum stellatum
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер
Бөлімі: Гүлді өсімдіктер
Табы: Қос жарнақтылар
(unranked) Asterids
Сабы: Apiales
Тұқымдасы: Apiaceae
Кіші тұқымдасы: Apioideae
Тайпасы: Bupleureae
Тегі: Bupleurum
Карл Линней
түрлері

185 - 195 түрі белгілі


Қазақстанда Жетісу (Жоңғар), Іле, Күнгей Алатаулары, Тарбағатай, Қарқаралы, Семейдің қарағайлы ормандарында кездеседі. Шоқсарының қылқан жапырақты орманның шетінде, ашық жерлерінде, бұталардың арасында, өзен жағасында, таудың альпі, субальпі белдеулерінің тастақты беткейлерінде өсетін 7 түрі (сары шоқсары, үшсәулелі шоқсары, көпжүйкелі шоқсары, көпгүлді шоқсары, Крылов шоқсарысы, Тянь-Шань шоқсарысы және ұзын шоқсары) бар. Олардың биіктігі 10 – 120 см. Тамыр жүйесі – кіндік, тамырсабақты түрлері де кездеседі. Тамырсабақтан бірнеше сабақтары дамиды. Сабағы жұмыр, көп қырлы, тік өсіп, ұшына жақындағанда бұтақтанып жан-жағына жайылады. Жапырақтары түксіз (жылтыр), көкшіл сұр түсті, тақтасы тегіс жиекті, пішіндері сабаққа орналасуына қарай алуан түрлі. Гүлдері ұсақ, онда 5 тостағанша жапырақша, сары, күрең қызыл, қоңыр түсті, жиектері ішке қарай сәл бүгілген 5 күлте, 5 аталық, жатыны 2 ұялы 1 аналық болады. Гүлдері шатырша гүлшоғырына топталған. Әр шатыры 3 – 16 сәулелі. Маусым – тамыз айларында гүлдеп, шілде – қыркүйекте жеміс салады. Жемісі – көп қырлы, ұзындығы 3 – 5 мм жаңғақша. Сары шоқсары – дәрілік өсімдік.[1]

Дереккөздер өңдеу

  1. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том