Уикипедия

Шу (Қатын тармағы)

Шу (алт. -Чуй-Суу-; өзеннің жоғарғы жағы Жүзтыт) — Алтай тауларындағы өзен, Қатынның оң саласы. Ұзындығы - 320 км, су жинау алабы - 11200 км².

Шу
алт. -Чуй-Суу-
Сипаттамасы
Ұзындығы 320 км
Су алабының
ауданы 		11200 км²
Су алабы Қатын/Обь/Кар теңізі
Су шығыны 43 м³/с
Бастауы
 • Орналасқан жері Чихачев жотасының батыс беткейлері
 • Биіктігі 2931,1 м
 • Координаттары 49°46′31″ с. е. 89°36′42″ ш. б. / 49.77528° с. е. 89.61167° ш. б. / 49.77528; 89.61167 (G) (O) (Я) (T)
Сағасы Қатын
 • Биіктігі 722 м
 • Координаттары 50°23′37″ с. е. 86°40′23″ ш. б. / 50.39361° с. е. 86.67306° ш. б. / 50.39361; 86.67306 (G) (O) (Я)Координаттар: 50°23′37″ с. е. 86°40′23″ ш. б. / 50.39361° с. е. 86.67306° ш. б. / 50.39361; 86.67306 (G) (O) (Я) (T)
Орналасуы
Ел  Ресей
Аймақ Алтай Республикасы
Ортаққордағы санаты: Шу

Ағысы

өңдеу

Ол Чихачев жотасының батыс беткейіндегі көл жағалауынан Оң жақ Богута деп аталатын 2931,1 м биіктіктегі атауы жоқ көлден бастау алады. Әрі қарай, 15 шақырымнан кейін Сол жақ Богута өзенімен қосылып, Богута көліне құяды және оның атын Богута деп өзгертеді, содан кейін Адай көлі арқылы ағып, оң жағында Өрістінің кіші тармағымен қосылып, Көккөл көліне құяды. Көлдің артында оң жақтағы Богутиге кішігірім саласы - Шағанкөл құяды, осыдан кейін өзен қайтадан өз атын өзгертеді, бұл жолы - Жүзтыт. Оң жақтан тағы бір саланы - Нарынкөлді қосылып, өзен батысқа бұрылып, Шу даласына құяды. Онда Жүзтыт көптеген салалармен қосылып, өзінің «соңғы» атауы - Шу атанады.

Қайнар көзінен 320 км кейін, оң жақта, шамамен 744 м биіктікте Қатын өзеніне құяды. Осылайша, Шу Об және Кар теңіз су алабына жатады.

Шу өзені Алтай Республикасының үш ауданы - Қосағаш, Ұлаған және Оңдай арқылы өтеді. Өзен бойымен федералды магистраль М-52 «Шу жолы» өтеді. Қосағаш, Қурай және басқа елді мекендер Шу өзенінде орналасқан.

Сайыстар

өңдеу

Өзенде жыл сайын түрлі су туризмі сайыстары өткізіліп тұрады. 1978 жылдан бастап бүкілодақтық жарыстар өткізіліп, 1989 жылы алғашқы халықаралық «Чуя-Ралли» жарысы өтті, оған алыс және жақын шетелдердің көптеген командалары қатысты. Сайыстар Сумрачный, Буревестник, Бегемот және Слаломный шоңғалдарында бірнеше дисциплиналар (слалом, параллелді спринт, жарысу) бойынша өтеді.

«Мажой ралли» сайысы да өзенде өткізіледі. Сайыс Шу өзенінің «Мажой каскады» деп аталатын бөлігінде өтеді, оған 30-ға жуық шоңғал, оның 10-ы 6 қиын санаттарға кіреді. Бұл сайысқа өте тәжірибелі спортшылар ғана жіберіледі.

Спорттық ағызу нысанына Төменгі Шуда орналасқан Турбинный мен Турклуб Горизонт шоңғалдары кіреді.

  •  
    Турбинный шоңғалы
  •  
    Турбинаны өту
  •  
    Горизонт шоңғалы
  •  
    Горизонтты өту

Пайдалану

өңдеу

2011 жылы жалпы қуаты 64,7 МВт болатын шағын СЭС каскадын салу жоспарланған болатын.

  • Қуаты 24 МВт болатын «Шібіт» шағын СЭС. Станция Шібіт ауылынан 1-2 км жоғары орналасуы керек еді. Шібіт (Таулы Алтайға дейінгі аралық - 350 км). Биіктігі 47 м болатынтас-топырақты бөгет және өзен аңғарының сол жағалауы беткейі бойынша деривациялық арна салу жоспарланған болатын. Станция құрылысы «Русгидро» ААҚ 2011-2013 жылдарға арналған инвестициялық бағдарламасына енгізілген. Құрылыстың басталуы - 2010 жыл, аяқталуы - 2013 жыл. Инвестициялар - 2687 миллион рубл[1]

.

Салалары

өңдеу

Су регистрі туралы мәліметтер

өңдеу

Ресейдің мемлекеттік су тізілімінің мәліметтері бойынша Жоғарғы Об су алабы аймағына, өзеннің су шаруашылығы бөлімі - Қатынға, өзеннің суб-бассейні - Бия мен Қатынға жатады. Өзенінің су алабы - (Жоғарғы) Обтан Ертіспен түйіскенге дейін.

Галереясы

өңдеу
  •  
    Сукор тауы мен Шу өзені
  •  
    Орталық ауылы
  •  
    Шу мен Шағанөзеннің бірігуі (сол жақта)
  •  
    Шу өзені
  •  
    Шу мен Қатынның бірігуі.
  •  
    Шағанөзен өзенінің сағасы
  •  
    Қатын мен Шудың бірігуі

Дереккөздер

өңдеу
  1. ↑ 2011. Басты дереккөзінен мұрағатталған 29 қараша 2010.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 20 қазан 2010.
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Шу_(Қатын_тармағы)&oldid=2932211» бетінен алынған