Шылбыр (жүн)

Шылбыр (жүн). Атты байлау үшін, ноқта не жүгеннің сулығына тағылатын жіңішке, қылдан есіп жасалған жігі немесе жалпақ қайысты қазақтар осылай атайды. «...Тәнештің кер атының шылбырынан жетектеп, үй сыртындағы мама ағашқа байлады» (С. Бегалин, Сәтжан.). Ертеректе «шылбыр»-дың жасалуына қандай заттардың қатынасы болған десек, ең алдымен есімізге жүн, қыл сияқтылар еске түседі. Осы арқылы сөз төркінін анықтау қиынға соқпайды. Көне кезде түркі тілдерінде «чүбүр» сөзі қазіргі түсінігіміздегі «жүн, қыл» мағынасын берген. Кейінгі дәуірде шағатай тілінде «чубур» тұлғасы «қой және ешкі» жүні түсінігін меншіктенген. Бұл біздің топшылауымызды шындыққа жақындата түседі. Өйткені, «шылбыр» сияқты жіңішке баулар жүнге қыл араластырылып есіледі. Қысқарта айтсақ, «шылбыр» — өзін жасап шығарған заттардың атауын ауыстырып алудаң келіп шыққан. Қазіргі қазақ тілінде жүннің алғашқы атауы сәл дыбыс өзгерісімен «жүн-жыбыр» қос сөзінде сақталған.