Шымтезек

Шымтезек (нем. Torf) — батпақ жерлерде толық ыдырамаған өсімдік қалдықтарынан түзілетін жанғыш, пайдалы қазбалар. Құрамының 50–60 -ы көміртек. Меншікті жану жылуы 24 МДж/кг. Ш-тің әлемдік қоры шамамен 500 млрд. т.

Шымтезекті топырақ

Шымтезектің ыдырау дəрежесі – гумин қышқылдарынан жəне қарашірікке айналмаған өсімдік қалдықтарының ұсақ бөлшектерінен тұратын шымтезектің құрылымы (толық ыдыраған) бөлігінің оның жалпы массасына қатынасын көрсететін сипатама.

Қалыптасуы

Өсімдіктердің, өмір сүру ұзақтығы шектеулі. Оның жапырақтары, гүлдері мен сабақтары құрғаған кезде олар жерге түседі, саңырауқұлақтар сияқты бірқатар микроорганизмдер оларды ыдыратады. Бұл батпақтарда, батпақтарда немесе батпақты жерлерде болған кезде, бұл жерлерде микробтардың белсенділігі өте төмен, сондықтан шымтезек бірнеше жылдар бойы қалыптасып, қалыңдығы бірнеше метрге жетеді.