Шыңғыстай (өзен)

Шыңғыстай – Алтай Республикасының (Ресей) Қосағаш ауданында және Шығыс Қазақстан облысының Катонқарағай ауданындағы (Қазақстан) Алтай өзені. Бұқтырманың оң саласы (Ертіс су алабы).

Шыңғыстай
Сипаттамасы
Ұзындығы	34 км
Су алабы	Бұқтырма/Ертіс/Об/Кар теңізі
Бастауы
• Биіктігі	2420 м
• Координаттары	49°24′43″ с. е. 86°57′43″ ш. б.49.41194° с. е. 86.96194° ш. б. / 49.41194; 86.96194
Сағасы	Бұқтырма
• Орналасқан жері	сағадан 309 км жерде
• Биіктігі	шам. 1700 м м
• Координаттары	49°14′19″ с. е. 86°59′35″ ш. б.49.23861° с. е. 86.99306° ш. б. / 49.23861; 86.99306
Еңістігі	21-22 м/км
Орналасуы
Ел	Ресей  Қазақстан
Аймақ	Алтай Республикасы, Шығыс Қазақстан облысы

Сипаттамасы

Өзеннің ұзындығы 34 км. Ресей жерінде Алаха көлінің оңтүстігіндегі Молибдек тауында бастау алады. Жоғарғы жартысында өзен таулар арасында оңтүстік-шығысқа, төменгі жағында - оңтүстік-батысқа қарай ағады. Өзен сағасы Қазақстанда орналасқан, онда өзен тармақтарға бөлініп, Бұқтырмаға құятын сағасынан 309 км қашықтықта (Аршаты кентінен шығысқа қарай 32 км) оң жағалау бойына құяды.

Негізгі салалары: Алғыжақбұлақ (оң жақ, ұзындығы 18 км, ШҚО), Қаратөсбұлақ және Мұқыртайбұлақ (сол жақ, РФ).

Су алабында көптеген таулы көлдер, соның ішінде орта ағысында Қызылтас және Алғыжақбұлақта ірі Шаңғы (Бұқтырма) көлі бар. Кейбір карталарда Алаха көлінен Шыңғыстайға құятын арна көрсетілген (көлден ағатын ағынның көп бөлігі Қатын су алабына енеді). Алаптың ең биік нүктесі — Укек үстіртіндегі Текекүнген тауы (3096 м).

Саға бөлігінде бұрынғы Шыңғыстай елді мекен (қазіргі шекара бекеті), оның жанында өзен арқылы өтетін көпір бар. Бұрын өзеннің жоғарғы ағысында молибден кеніштері жанында Шыңғыстай ауылы болған.

Су алабының ресейлік бөлігі «Үкек үстірті тыныштық аймағының» табиғи паркінің шекарасында орналасқан, ол Ресей Алтайының басқа аумақтарымен бірге «Алтайдың Алтын тауларының» нысаны ретінде ЮНЕСКО Дүниежүзілік мәдени және Табиғи мұра нысандары тізіміне кіреді.