Экзогамия

Экзогамия ( лат. ехо – сыртқы, тыс және gamos – неке) – туыстас (ағайындас) отбасылар арасында немесе жақын жерлестер арасында (сирек те болса) некелесуге тыйым салу. Бұл алғашқы қауымдық құрылыс кезінде болып, барлық халықтар арасында кең тараған. Ғалымдар бұл дәстүрді үш топқа бөліп қарайды:

• 1) қандас (аталас) адамдардың қосылуы салдарынан болған зиянды жою (Л.Г. Морган, Д.Ф. Аберле, Д.М. Шнейдер, т.б.);
• 2) басқа қауымдармен қатынасты дамытып, әлеуметтік байланысты нығайту (Э.Тайлор, К.Леви-Строс, т.б.);
• 3) ұжымда әлеуметтік бірлікті сақтау әдісі арқылы сырт елдермен байланыс жасау мақсаты (С.П. Толстов, Ю.И. Семенов, т.б.) көзделген деп түсіндіреді. Некелік серігін тандаудағы шектеу. Мұнда топ мүшесі серігін осы топтан тыс топтардан тандауы тиіс.

Көпшілік ғалымдар Экзогамияны эндогамияға қарағанда анағұрлым жетілген құбылыс деп есептейді. Экзогамия ерекшеліктері руластар мен бауырластар (фратрия) арасында әлі күнге дейін сақталып келеді. Мысалы, грузиндер мен армяндар туыстық араға 9 ата салып үйленсе, қырғыздар 4 атаға дейін қыз алыспайды. Дәстүрлі қазақ қоғамында 7 атаға дейін қыз алыспау салты сақталған; қ. Жеті ата.