Экспромт

Экспромт – ақынның ешқандай дайындықсыз, ұшқыр ойынан туған ауызша немесе жазбаша қысқа өлеңі. Бұл өлеңдер көбіне әзіл-қалжың мағынасында болып келеді. Көлемді, ұзақ айтылған өлең-жырды суырып салып (импровизация) шығару мен тұтқиылдан бірнеше шумақ өлеңді төгілтіп, экспромт үлгісінде айтып жіберу – бұлар түп тамыры бір, екеуі де қуатты ақындық шабыттың көрінісі. Ал мұндағы экспромт деген ұғым – жарқ еткен бір ойды ықшам түрде өлеңмен айту болса, суырып салып айту (импровизация) – көлемді өлең-жырларды түгелдей табан астында бірден жанынан шығарып айту шеберлігі. Қазақ әдебиетінде үлкен орын алатын ақындар айтысына осындай ұзаққа сермейтін суырып салма өнері тән дей отырып, кейде арасында жарқ етіп көрінетін ұтымды шумақтарды экспромт тәсілімен айтылған деп те қарауға болады. Қалай болғанда да, экспромт өлеңді суырып салып айтуға негізделеді, оны импровизацияның бір сәті деуге болады.
Музыкада, импровизациялық жағдайда туатын аспаптық (көбіне фортепьянолык) музыка пьеса. Экспромт әдетте лирикалық әуезді әрі тосын келеді. Ф.Шуберт, Ф.Шопен және А.Н. Скрябиннің көптеген туындылары экспромттың озық үлгілеріне жатады.