Энергетизм

Энергетизм– 19 ғ-дың аяқ кезінде жаратылыстану зерттеушілерінің белгілі бір топтарының арасында тараған филос. тұжырым. Энергетизмнің жақтастары табиғаттағы құбылыстардың барлығы тек қана энергияның өзгеруіне байланысты болады, оларда ешқандай материалдық негіз жоқ деп есептеді. Энергетизмнің негізін салушылар В.Ф. Оствальд, Мах, т.б. жаратылыстанушы ғалымдар энергет. түсініктемені дамыта отырып, атомдық теорияның ғыл. маңызын жоққа шығарды. Бірақ олардың шәкірттері кейіннен, 20 ғ-дағы атомастика жетістіктерінің ықпалымен атомдардың бар екендігін мойындауға мәжбүр болды.Осыған байланысты атомизм идеялары энергия туралы физ. ілімнің өзіне дендеп еніп, энергияның дискреттік үлес – кванттар түрінде өзгеріп отыратындығы ашылды. Сөйтіп Энергетизм идеялары ядр. физ. мен элементар бөлшектер физикасында анықталған жаңа деректерге байланысты біршама жүйеге келтірілген формада қайта жаңғырды. Сайып келгенде, массаның ақауы мен бөлшектің өріске және кері ауысу ықтималдығының ашылуы материяның энергияға және энергияның қайта материяға ауысу мүмкіндігі түрінде түсіндіріледі. Бұл тұжырымдар масса мен энергияның өзара байланыстары туралы заңға арқа сүйей отырып беки түсті және жоғарыда келтірілген мүмкіндікті теорияның негізі ретінде қарастырды. Энергетизмнің гносеол. бастауы бір жағынан жаратылыс туралы ғылымның табыстарында жатса, екінші жағынан “материя құрылысының жаңаша” теориясын жасаудың шындығында жатыр. Ғылым алдында материяның ішкі құрылымын ашу міндеті тұрған кезде Энергетизм филос. бағыт ретінде қайта түлейді. М. Сәбитов

Дереккөздер

<references>