Юра таулары

Юра Таулары (Jura, кельттерше jurіa – орман)– Батыс Еуропадағы Альпі тау жүйесіне жататын тау жоталары. Франция мен Швейцария жерінде. Савойя Альпісінен солтүстік-батысқа қарай шығыңқы доға жасап Шварцвальд тауы етегіне дейін 250 км-ге созыла орналасқан. Биіктігі 1718 м (Неж тауы). Доғаның ішкі (шығысы) етегі Швейцария таулы үстіртінен биігірек массив жасап (биіктігі 1000 м-ге дейін) бөлініп тұрады; ал батысы біртіндеп Бургундия жазығына баспалдақ жасап төмендейді. Юра таулары неоген дәуірінде оңтүстік-батыстан солтүстік-шығысқа қарай доға тәрізді қатпарлыққа жиырылған юра кезеңінің әктасы мен мергельдерінен құралған. Юра таулары ірі орогр. элементтердің негізгі тектоникалық құрылымға сай келетін Жер шарындағы бірден-бір ауданы (жер бедерінің мұндай пішіні “юра типі” деп аталады, Жер бедерінің ерекшеліктеріне қарай жоталық Юра таулары (шығыс бөлігі), үстіртті Юра таулары және төрткүлді Юра таулары (қиыр солтүстік-шығыс бөлігі) болып бөлінеді. Жалпы Юра тауларына жер бедерінің карст пішіндері тән. Климаты қоңыржай, ылғалды. Жылдық орташа температура қаңтарда 0 – 5С, шілдеде 18С, тау алдында 15С, биік шыңдарда 10С. Жылдық жауын-шашын мөлшері батысында 1200 мм, неғұрлым биік шығыс бөлігінде 1500 – 2000 мм. Қыста қар жамылғысы қалың түседі. Жер бетінің кристалдық ерекшеліктеріне байланысты беткі ағын нашар жетілген; бірақ жерасты суының мол көздері кездеседі. Орман өсімдік жамылғысы таралған. 700 м биіктікке дейін емен араласқан шамшат орманы, жоталық бөлікте самырсынды орман, 1500 м биіктікке дейін негізінен самырсын және шыршадан тұратын қылқан жапырақты орман, орман белдеуінен жоғары – субальпі шалғыны мен тау қарағайы өседі. Юра таулары – Францияның ағаш даярлайтын негізгі ауданы. Тау аңғарларында бидай және жүзім өсіріледі.

Юра Таулары