Янг ди-Пертуан Агонг

Янг ди-Пертуан Агонг (малайша يڠدڤرتوان اݢوڠ‎ , сонымен қатар Малайзия Жоғарғы билеушісі немесе Малайзия патшасы деген атпен танымал) — Малайзияның конституциялық монархы және мемлекет басшысы. Басқару 1957 жылы Малай Федерациясы (Қазіргі Малайзия) Ұлыбританиядан тәуелсіздік алған кезде құрылды. Янг ди-Пертуан Агонг малай мемлекеттерінің тоғыз билеушісінен тұратын билеушілер конференциясында сайланады, олардың арасында іс жүзінде ауысады, бұл фактор Малайзияны әлемдегі бірнеше Конституциялық монархиялардың біріне айналдырды.

Янг ди-Пертуан Агонг малайша يڠدڤرتوان اݢوڠ‎
Малайзия Жоғарғы билеушісінің мемлекеттік байрағы
Лауазымды иеленуші Абдулла 31 қаңтар 2019 жылдан бастап
Басшылық етеді	Малайзия
Ресми резиденциясы	Истана Негара сарайы
Кандидатура ұсынылады	Малайзия басқарушылар конференциясы
Өкілеттігінің мерзімі	5 жыл, қайта сайлану мүмкіндігі жоқ
Айлығы	1 054 560,00 MYR
Лауазым пайда болды	31 тамыз 1957
Алғашқысы	Абдул Рахман
Сайты	http://www.istananegara.gov.my/

1993 жылдан бастап, Малайзия Жоғарғы билеушісінің толық лауазымы «Шери Падука Багинда Янг ди-Пертуан Агонг» деген сияқты естіледі.

Конституциялық мәртебесі

Янг ди-Пертуан Агонгтың ресми бас киімі

Истана Негара — Янг ди-Пертуан Агонгтың ресми резиденциясы (1957—2011)

1957 жылғы Малайзия Конституциясының 32-бабына сәйкес, Янг ди-Пертуан Агонг Малай Федерациясының Жоғарғы басшысы болып табылады, «ол дәрежесі бойынша федерациядағы барлық тұлғалардан жоғары тұрады және қандай да бір сот алдында жауап бермейді.» Янг ди-Пертуан Агонг Малайзия билеушілерінің кеңесі 5 жыл мерзімге малай Федерациясының құрамына кіретін монархия билеушілерінің құрамынан сайланады. Бұл ретте Конституцияның 34-бабы Янг ди-Пертуан Агонгқа өз мемлекетінің билеушісі қызметін атқаруға, өз мемлекеті мұсылмандарының рухани басшысы қызметін қоспағанда, тыйым салады. Янг ди-Пертуан Агонг өзінің билігі кезінде кез-келген уақытта Малайзия билеушілері Кеңесіне өз қолымен жазылған өтініш жіберіп, қызметінен бас тарта алады, сонымен қатар билеушілер Кеңесі қызметінен шеттетілуі мүмкін. Конституция Янг ди-Пертуан Агонгқа кез-келген ақылы қызмет атқаруға, кез-келген коммерциялық кәсіпорынға белсенді қатысуға тыйым салады. Сонымен қатар, Янг ди-Пертуан Агонг билеушілер Кеңесінің келісімінсіз Малайзиядан басқа елге Мемлекеттік сапардан басқа 15 күннен артық кете алмайды.

Конституцияның 39, 40, 43-баптарына сәйкес, Янг ди-Пертуан Агонг мемлекеттегі атқарушы билікке ие, алайда Малайзия Парламенті өз заңымен атқарушы билік басшысының функцияларын басқа адамдарға жүктеуге құқылы. Атқарушы билікті жүзеге асыру кезінде Янг ди-Пертуан Агонг, егер Конституцияда өзгеше көзделмесе, Министрлер Кабинетінің немесе уәкілетті министрдің кеңесіне сәйкес әрекет етуі тиіс, бірақ ол Министрлер Кабинетінің билігіндегі мемлекетті басқаруға қатысты кез келген ақпаратты талап етуге құқылы. Өз қалауы бойынша Янг ди-Пертуан Агонг тек үш мәселені шеше алады:

• Федерацияның премьер-министрін тағайындау
• Парламентті тарату туралы ұсынысқа келісуден бас тарту туралы
• Янг ди-Пертуан Агонгтың отбасы мүшелерінің артықшылықтарына, ережелеріне, құрметтеріне немесе титулдарына қатысты мәселелерді қарау үшін билеушілер кеңесін шақыру туралы ұсыныс және осындай отырыста, сондай-ақ Конституцияда көзделген кез келген басқа жағдайда кез келген сөз сөйлеу

Әдебиеттер

• Visu Sinnadurai, "His Majesty Sultan Azlan Shah: The Yang di-Pertuan Agong IX Malaysia", The Supreme Court Journal, Kuala Lumpur, Үлгі:ISSN.

Сыртқы сілтемелер

• Malaysian Parliament's Yang di-Pertuan AgongМұрағатталған 20 қарашаның 2012 жылы. page.
• Malaysia National Library's Yang di-Pertuan Agong page.
• WorldStatesmen
• Малайзия Конституциясы