Қадрия Оразбайқызы Темірболатова
Қадрия Оразбайқызы Темірболатова (ноғ. Кадрия Оразбай кызы Темирбулатова; 14 желтоқсан 1948, Тереклі Мектеп, Қараноғай ауданы, Грозный облысы, РКФСР — 30 маусым 1978, Махачқала, Дағыстан АКСР, РКФСР) — ноғай тіліндегі «Таулар жазықтан басталады», «Жол», «Сақталған жұлдыздар» өлеңдер кітаптарының авторы. 1975 жылы шыққан «Айдың күлкісі» кітабын орыс тіліне аударғаны үшін ДАКСР Ленин комсомолының республикалық сыйлығымен марапатталды. Ноғай тіліне М. Лермонтов, В. Маяковский, Н. Хикмет, Р. Ғамзатов және т.б. өлеңдерін аударды.
| Қадрия Оразбайқызы Темірболатова | |
| ноғ. Кадрия Оразбай кызы Темирбулатова | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері |
Тереклі Мектеп, Қараноғай ауданы, Грозный облысы, РКФСР, КСРО |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Азаматтығы | |
| Мансабы |
жазушы, ақын |
| Шығармалардың тілі | |
Өмірбаяны
өңдеуҚадрия Оразбайқызы 1948 жылы 14 желтоқсанда Ресейдің Дағыстан АКСР-нің Ноғай облысы Тереклі Мектеп ауылында шопан отбасында дүниеге келген.
Қадрияны 1954 жылы бес жасқа толмаған кезінде өз ауылындағы орта мектептің бірінші сыныбына қабылдады. Сол жылдары балаларды бірінші сыныпқа 7 жастан бастап қабылдайтын. Сондықтан Қадрия сыныптастарына қарағанда әрі жас, әрі бойы биік болды. Соған қарамастан, өзінің өткір қабылдауымен және терең ақыл-парасатымен сыныптастарының арасында ерекшеленіп, мұғалімдерінің сүйіктісіне айналды.
1965 жылы Тереклі Мектеп ауылындағы орта мектепті бітірген соң, Хамзат Садаса атындағы Махачкала мемлекеттік педагогикалық институтының филология факультетіне оқуға түседі. Университеттің үшінші курсын КСРО-да беделі зор авар ақыны Расул Ғамзатовтың кепілдігімен бітіргеннен кейін Мәскеудегі М. Горький атындағы Әдебиет институтына оқуға жіберілді.
Жойылып бара жатқан халықтың бір қызының жетістігі, тіпті, орыс жастарының арасында сүйіспеншілікке бөленсе де орыс шовинистерін алаңдатты. Ол бір жағынан марапатталғанымен, екінші жағынан, партияның жетекші қызметкерлері, үкіметті жақтаушылар, сыйлық алған жазушылар мен ақындар, МҚК шенеуніктері оған «ескертулер» мен бүркемелі қоқан-лоқы көрсетті. Ал Кадрия болса, кез келген қауіптен қашпай, «ескертулерді» тыңдамайды. Ресми орталарда айтылғандардың байрақ етіп, өз ұлтының құқығын қорғауға тырысады.
1978 жылы Мәскеуде КСРО жазушыларының съезіне және Ташкентте өтетін Азия-Африка ақындарының форумына қатысуға жіберілді.
Оның есімі 1978 жылы шілдеде Кубаның Гавана қаласында өтетін XI Дүниежүзілік жастар фестиваліне қатысатын делегация құрамында болды. Бірақ бұл сапар нәсібесіне жазылмаған болатын. Ол 30 жасқа толмаған кезде қайғылы жағдаймен дүниеден өтті. Сондай-ақ, 1978 жылы 30 маусымда түсте оның күйген денесі үйінен табылды. Анықталғандай, оны өлтіргеннен кейін денесін басқаларды қорқыту үшін өртеп жіберген. КСРО ыдырағаннан кейін бұл қатыгез қылмысты МҚК ұйымдастырғаны белгілі болды. Алайда Шешенстандағы ресейліктерге қарсы қозғалыстан қорыққан шенеуніктер бұл мәселені қайтадан жауып, Дағыстан Республикасында МҚК мұрағаттарының ашылуына тосқауыл болды[1].
Туындылары
өңдеу- «Дала шамшырағы»
- «Туған жерім»
- «Таулар жазықтан басталады»
- «Жол»
- «Жастық әуендері»
- «Таңғажайып»
- «Айдың күлкісі»
- «Сақталған жұлдыздар»
- «Замандас»
- «Махаббат туралы аңыз»
Естелік
өңдеу- Йалова түрік қаласында, Чіфлік ауданындағы көшелердің біріне Қадрияның аты берілген.
- Расул Ғамзатов Қадрияның құрметіне аттас өлең арнады.
Сілтеме
өңдеуДереккөздер
өңдеу- ↑ Əli Şamil. Qədriyə Teymurbulatova. ali-shamil.tr.gg </noinclude> (әзір.)