Қазақстандағы аборттар
Қазақстандағы аборттар 12 аптаға дейін таңдау рәсімі ретінде заңды, содан кейін ерекше жағдайларда ғана жасауға рұқсат етілген[1]. Тиісті заңнама абортты контрацептив ретінде заңды түрде рұқсат еткен кеңестік заңнамадан мұраға қалған заңдарға негізделген[2].
Заңдар өңдеу
Қазақстанда аборттарды реттейтін заңдар "Ұрпақты болу құқықтары туралы заң" (2004)[3], Қылмыстық кодекс (1997) және денсаулық сақтау министрлігінің аборттардың медициналық-әлеуметтік көрсеткіштері бойынша (2008)[1][4].
Аборт келесі жағдайларда заңды болып табылады[1]:
- Егер жүкті әйелдің денсаулығы мынадай тәсілдердің біріне тәуекелге ұшыраса, үш медицина қызметкерінен (гинеколог, мекеме басшысы және оның жай-күйі бойынша сарапшы) құралған комитетінен мақұлдауҮлгі:Ref+, сондай-ақ ауруды бекітілген тізімге енгізу талап етіледі.
- Егер әйелдің өмірі гестациялық жасқа шектеусіз қауіпте болсаҮлгі:Ref+.
- Егер әйелдің жүктілік мерзімін шектеместен денсаулығына елеулі зиян келтірілсеҮлгі:Ref+.
- Егер әйелдің психикалық денсаулығына қауіпі болса[5].
- Сұрау бойынша, кез келген себеп бойынша, соның ішінде қан араласу қарым-қатынастардан жүкті болу сияқты себептер[5].
- Жүкті әйелде когнитивті немесе интеллектуалды бұзушылықтар болсаҮлгі:Ref+.
- Ата-анасының немесе басқа ересектердің рұқсатын талап ететін кәмелетке толмаған қыздың жүктілігі.Үлгі:Ref+.
Заңды аборттар жеке орталықтарда, әйелдер кеңес беру орталықтарында, перзентханаларда, әйелдер кеңес беру кабинеттері бар емханаларда, көптеген ауруханаларда және отбасылық топтық тәжірибелерде жүргізіледі[6]. Жүктіліктің екінші триместрінде аборт тек перинаталдық орталықтарда, перзентханаларда және көп бейінді ауруханаларда жүргізілуі мүмкін[1].
Мемлекет аборттардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін шаралар қабылдайды[5] және аборт мүмкіндігін қарастыратын жүкті әйелді тексеруден өтуге міндеттейді[1]Үлгі:Ref+. Заңсыз аборт жеткізушілері санкцияларға ұшырайды[1]Үлгі:Ref+. Аборттан кейін контрацептивтер беріледі[1]Үлгі:Ref+.
Тарихы өңдеу
Қазақстанда аборттардың таралуы туралы ақпарат негізінен екі дереккөздерден келіп түседі, олар: Қазақстанның денсаулық сақтау және демографиялық, медициналық зерттеу министрліктері[7]. Бұл процедура біраз уақыттан бері заңды болғандықтан елде жоғары сапалы сауалнамалар мен басқа да деректер бар. Алайда деректер кейде бір-біріне қарама-қайшы келедіҮлгі:Ref+[6].
Кеңестік кезеңде өңдеу
XX ғасырдың басым бөлігінде, мемлекет қолдаудың арқасында Кеңес Одағында қолданылған контрацепцияның негізгі әдісі аборт болды[8].
1920 жылы экономикалық дағдарыс жағдайында заңды аборттар санитарлық жағдайларды қамтамасыз ету үшін қажетті шара болғандықтан, Кеңес Одағы уақытша шара ретінде талап ету бойыншағы аборттарды заңдастырды[9]. Қазақстанда бұл заңдастыруға жергілікті қазақтар қарсы шықты. Келесі онжылдықта абортпен күрес қазақтар арасында Кеңестік (негізінен славяндық) шенеуніктер шабуылдаған мәдени бекініс ретінде рәсімделіп, маңызды ағымға айналды[10]. Тіпті заңдастыру кезінде ресейлік билік қазақтардың абортқа қарсы тұруын қостады[11]. Дәрігерлер абортты жиі қолдану денсаулыққа қауіпі бар екенін ескертті[10]. Аборттар заңдастырылғаннан кейін, олар заң шығарушылар ойлағандай көп қолданылған жоқ - клиникалар қаржы тапшылығына ұшырап, пациенттер аборттарды өз қалтасынан төлеуге мәжбүр болды. Аборттарды негізінен Қазақстанда тұратын этникалық орыс әйелдер жасады (барлығы аборттардың 0,002% негізінен қалалық аудандарда тұратын қазақ әйелдерімен жасалынды)[12].
Қазақтар арасында негізінен өсімдікті аборт жасаушы құралдар қолданған дәстүрлі аборт жасау түрлері болғанымен, аборт жасау аттеріс болып саналған[12]. Қазақстанда, Ресейдегідей аборттар саны 1927-1928 жылдары артты. Бұл өсім хирургиялық араласу туралы қол жетімді ақпарат көлемінің артуымен және жергілікті халықтың абортқа деген көзқарасының өзгеруімен байланысты болды. Заңсыз аборттар қысқара бастап, заңсыз аборттар деңгейі ұлғая бастады. Бұл жағдай шенеуніктердің мазасын алып, олар заңды аборттар тәжірибесіне сенбей бастап, оған тыйым салды[11].
Заңсыз аборттар дәрігерлердің келесі себептердің бірі бойынша аборт жасаудан бас тартқан жағдайда орын алды. Бұл себептер мұндай: бірінші триместрден кейінгі жүктілік, бірінші жүктілік немесе қауіпті аурулармен ұласқан жүктілік[13]. Заңды қол жетімді аборттар заңсыз аборттарды толығымен жоймағандықтан, кеңестік үкімет аборттарды қылмыстандыру туралы шешімін қабылдауды мақұлдады. 1930-шы жылдардың басында кеңестік шенеуніктер аборттар мен оларды заңдастыруды ашық сынға алды[14]. Қазақстанда контрацепцияның басқа әдістеріне қатысты ағартуларға қарсы шыққан, біртіндеп аборттарды тыйым салуды қорғағандар арасында кенеттен тыйым салу қандай нәтиже алып келетіндігіне алаңдаушылық туындады[15].
Заңды аборттар кезеңі 1936 жылдың 27 маусымында "Ана мен баланы қорғау туралы декретті" қабылдаумен аяқталды[15]. Ол заңға сәйкес аборт жасау құқығына тек өміріне қауіп төнген пациенттер ғана ие болды. Заңсыз аборттар қауіпсіз санитарлық шарттарға кепілдік бермеді[16]. Облыстық үкімет заңның сақталуын бақылау жүйесін белгіледі: дәрігерлер ай сайынғы комиссияның қарауына жүктілікті тоқтату туралы сұрау жібере отырып, өз тәжірибесін декларациялауы керек болды.
Аборттардың заңсыз болуы әйелдердің патриархалдық әлеуметтік ахуалдағы дәстүрлі рөлін нығайтты, себебі ол әйелдердің ана ретінде көрінісін, демек, кеңестік болжауларға сәйкес "Жақсы патриот" туралы түсінігін нығайтты[17]. Баспасөз заңсыз аборттар жасаған әйелдерге қарсы насихат құралы ретінде, оларды Отанының қыңыр жаулары ретінде бейнелеу арқылы пайдаланды[18]. Қазақ әйелдері абортқа сирек бел байланғаннан, олар сот қудалауына ұшыраған жоқ[19]. Аборт белгілері бар ауруханаға жүгінген әйелдер тексерілді. Заңсыз аборт жасаумен айналысқан дәрігерлер үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айырылуы мүмкін болды[20]. Бұл жасырын қызмет туралы расталған деректер жоқ[21], бірақ баспасөзде жазылған жағдайларға қарағанда, мұрағаттағы деректер заңсыз аборт жасау кезінде табылған әйелдер әдетте некеде тұрмағанын көрсетеді[22].
1940 жылындағы бір жағдайда аборт жасауға тән симптомдары бар он бір әйел ұсталып, өз отбасыларынан ажыратылып, мемлекеттік бақылауға алынып, қоғамдық кемсітуге ұшырады. Кейінірек олардан барлық айыптаулар алынып тасталды[23].
Жергілікті жерлерде болмауынан абортпен күресуді насихаттаушылар адамға пропаганданы әртүрлі тәсілдермен жеткізуге тырысты[24]. Кампанияның қоғамға деген әсерін өлшеу қиын, себебі олардың әсері бар екенін дәлелдейтін деректер аз[25].
Соғыстан кейінгі кезеңде насихаттау күші аборт санының азаюына әкелмегенін көрсетті[26]. 1953 жылы Иосиф Сталинның өлімінен кейін мемлекет заңсыз аборт жасаушыларды қудалауын тоқтатты, және дәрігерлер сұрау бойынша жүктіліктің бірінші триместрінде аборт жасауды қолданды. 1968 жылы Кеңес Одағы сұраныс бойынша аборт жасауды кезекті рет заңдастырды[27].
Тәуелсіздік кезеңінде өңдеу
| Жылы | Заңды аборттардың деңгейі
(15–44 жас аралығындағы 1000 әйелге шаққанда) |
|---|---|
| 1995 | 53[8] |
| 1999 | 43.9,[28] әлде ресми деректерге сәйкес 57 мен 55 аралығында[7] |
| 2004 | 35[29] |
| 2008 | 32.3[30] |
| 2010 | 27.4[31] |
| 2012 | 24.5[5] |
1991 жылы КСРО-дан тәуелсіздік алғаннан бастап, Қазақстан аборт жасауды контрацепцияның басқа әдістерімен алмастыра бастады[8]. Қазақстандағы тиісті заңнамаға елдің кеңестік кезеңде өткен уақыты әсер етті[2]. Контрацепцияның басқа әдістерінің пайдасына аборт жасаудың төмендеуіне қарамастан[32][33][2], аборт жасау 1990 жылдарының контрацепцияның ең көп қолданылатын әдісі болып қала берді[2]. Ел тәуелсіздік алғаннан бері аборт жасау жиі жеке секторда жасалды, бұл жағдай аборт жасаудың ресми деректер деңгейінің төмендеуіне әкелді[7].
1995-1999 жылдар аралығындағы деректерге негізделген зерттеу көрсеткендей, аборт жасау негізінен қалаларда, сол кездегі ел астанасы Алматы мен елдің солтүстік-шығыс аймақтарында жасалды[34]. Аборт жасаған әйелдердің көпшілігі этникалық орыстар болды. Білім деңгейі жоғары аудандарда аборт жасау едәуір төмендегені байқалады[35]. Үйленген әйелдер аборт жасайтын барлық әйелдерді құрайды, оның басты себебі:негізінен мұсылман елдеріндегі некеге дейінгі жыныстық қатынастың сирек кездесеуі. Аборт жасаудың басты себептері болып, ең алдымен, тууды шектеу, сондай-ақ босану арасындағы уақыттың арттыруы саналады[36]. Елдегі алғашқы жүктілік сирек үзіледі[33].
Жүктілікті тоқтату ықтималдығы 36,8% құрады. Абортқа әкелетін контрацепциядан бас тарту нәтижесіндегі жүктілік пайызы 67%-ды құрады. Қазақстанның демографиялық және медициналық тексерісі барысында кездейсоқ 3771 әйелдер арасындағы сауалнама қорытындысына сәйкес "кездейсоқ жүктілік жағдайында аборт жасата ма?" деген сұраққа әйелдердің 35,6%-ы оң, 20,6%-ы сенімді емес, ал қалғандары теріс жауап берді[37].
1994 жылғы ақпанда аборт жасау мен ана өлімін азайту мақсатында медициналық мекемелерде отбасын жоспарлау қызметін құруды көздейтін отбасын жоспарлау бағдарламасы бекітілді[2].
1993-1997 жылдар аралығында Біріккен Ұлттар Ұйымы басты мақсаты аборт жасау санын азайту болған елдегі репродуктивті денсаулық бағытына арналған бағдарламаларды қаржыландырды[38].
1995-1999 жылдар аралығында аборт жасау ресми түрде тегін болды, бірақ іс жүзінде адамдар бағасы 8-ден 20 долларға дейінгі төлемдерді төлеуге міндетті болды[39]. Бұл төлемдер, әдетте, ауылдық жерлерде жүргізілген жоқ[6]. 1995 жылы кең ауқымды кампания заңсыз аборт жасау қаупі туралы ескертті[38].
Заңдар 1996-2013 жылдар аралығында өзгеріссіз қалды[5].
1999 жылы вакуумдық аспирация әдісі Қазақстандағы барлық аборттардың жартысына жуығында қолданылды.
2000 жылы аборт жасау санын азайту жөніндегі жалпыұлттық үкіметтік бағдарлама бекітілді. Бағдарлама мақсаты медицина қызметкерлерін оқытып, халықты контрацепцияның басқа әдістері туралы хабардар ету болды[32].
2002 жылы жарияланған БҰҰ-ның баяндамасында сұраумен аборт жасау бірінші триместрде қандай-да бір ерекше ынтасыз жасалады деп түсіндірілді; 12-28 апта аралығында бұл қызмет белгілі бір әлеуметтік немесе медициналық жағдайлар болған кезде ғана ұсынылды[2].
2001 жылы денсаулық сақтау министрлігінің жүктілікті тоқтатудың медициналық негіздері мен ережелері туралы бұйрығы бекітілді[40]. 2009 жылы министрлік № 626 бұйрықты бекітті[41], ол 2012 жылы келесі аспектілерге қатысты өзгертілді:
| 2009 жылғы аборт жасау шарттары[40] | 2012 жылғы аборт жасау шарттары[41] |
|---|---|
12 аптаға дейін:
12-ден 22 аптаға дейін, әлеуметтік негіздер бойынша, оның ішінде:
Жүктілік мерзімі шектеусіз:
16 жасқа дейінгі кәмелетке толмағандар үшін ата-аналардың келісімі қажет. Мемлекет әлеуметтік немесе медициналық себептерге байланысты аборт жасауды қаржыландырады. |
12 аптаға дейін:
12-ден 22 аптаға дейін, әлеуметтік негіздер бойынша, оның ішінде:
Жүктілік мерзімі шектеусіз:
18 жасқа дейінгі кәмелетке толмағандар үшін ата-аналардың келісімі қажет. Мемлекет әлеуметтік немесе медициналық себептерге байланысты аборт жасауды қаржыландырады. |
Заңды аборт жасау жеке орталықтарда, әйелдерге кеңес беру орталықтарында[42], перзентханаларда, әйелдерге кеңес беру кабинеттері бар емханаларда, көптеген ауруханаларда және отбасылық топтық тәжірибелерде қолданылады. Аборт жасау санының сәтті төмендеуіне білім беру, ақпарат және байланыс саласындағы күш-жігердің арқасында қол жеткізілді (мысалы, әлеуметтік желілердегі Қызыл алма кампаниясы), бұл халықты контрацепцияның заманауи әдістерін қолдануға шақырды. Алайда орыстар арасында аборт жасау деңгейі 33%-ға төмендеді, ал қазақтар арасында ол айтарлықтай аз болды[43].
Жүктілікті тоқтату үшін мифепристон және мизопростол дәрі-дәрмектері қолданылды[40][41].
Елде жасөспірімдер арасында аборт жасаудың жоғары деңгейі бар[44][45][46].
Жыныстық және репродуктивтік денсаулық жөніндегі Қазақстандық қауымдастығы 2009 және 2012 жылдары Алматыда медициналық аборттарды тек жеке орталықтарда ғана қолданылатынын және мемлекеттік медициналық орталықтарда ол қызметтерді көрсету соңғы жылы ғана қаралып жатқанын мәлімдеді. Қауымдастық сондай-ақ 2007 жылы Алматы қаласында 11666 аборт жасалғанын, оның 74,3%-ы дилатация мен кюретажды пайдалана отырып орындалғанын мәлімдеді[40]. Жеке тәжірибелейтін дәрігерлер арасында бұл қызметтің орташа бағасы 2009 жылы 5000 теңге (41 АҚШ доллары)[40] және 2012 жылы 200 АҚШ долларын құрады[41].
2007 жылы жүргізілген зерттеу аборт жасаудың жоғары деңгейі медициналық қызметтерге, әсіресе ауылдық жерлерде шектеулі қол жетімділіктен туындауы мүмкін екенін көрсетті. Қолжетімді әдістердің аздығынан жатырішілік дәрілер әдетте Қазақстанда кәсіби көмексіз контрацептив ретінде пайдаланылады. Сондықтан елде қолданылатын контрацепцияның негізгі әдісі ретінде аборт жасау болып табылу мүмкін[47].
2010 жылғы баяндама мемлекет жыныстық және репродуктивті денсаулық, оның ішінде аборт жасау туралы ешқандай ақпарат бермегені анықталды[48].
2011 жылғы есепте жасөспірімдердің жүктілігі мен қауіпті аборт жасау көрсеткіштері жоғары өлімге әкелетінін көрсетті. Оның негізгі себебі ретінде елде арнайы алдын-алу бағдарламаларының болмауымен байланыстырады[49].
Статистика өңдеу
Ел тарихындағы аборт жасау көрсеткіштері өңдеу
Кестелік мәліметтер анықтамасы [50]:
- Тірі туғандар.
- Хабарланған аборттар, соның ішінде заңды түрде хабарланған жасанды аборттар саны кіреді.
- Аборттар (AWR) - бұл бүкіл әлемде аборт жасау туралы есеп пен жұмыс құжаттарында тіркелген және бағаланған аборт жағдайларының жиынтығы.
- Ел ішіндегі ел резиденттері арасындағы аборттар.
- Шет елдеріндегі ел резиденттері арасындағы аборттар.
- Ел резиденттері арасындағы аборттардың жалпы саны
- Ұрық өлімдері, әдетте мұнда, ұрықтың өлімі немесе жүктіліктің кем дегенде 20 аптасында өлі туылу саны кіреді.
- Түсіктер, әдетте мұнда ұрықтың өздігінен жоғалуы/аборт жасау, ұрықтың қайтыс болуы немесе жүктіліктің ұзақтығына қарамастан өлі туылу саны кіреді.
- Аборттар коэффициенті - бұл 1000 тірі туғандарға шаққанда аборттардың саны.
- Аборттар пайызы - бұл жүктілікте шаққанда аборттардың ((ұрықтың өлімі/түсік жағдайларын қоспағандағы) пайыздық мөлшері.
- Резиденттер арасындағы аборттар коэффициенті - бұл 15-49 жас аралығындағы тұрғылықты жері бойынша 1000 әйелге шаққандағы аборттар саны.
- Аборттардың жиілігі (AWR) - бұл 15-39 жас аралығындағы бүкіл әлемдегі 1000 әйелге шаққандағы аборттар саны.
| Жылы* | Тірі туғандар саны | Хабарланған аборттар | Аборттар (AWR) | Ел ішіндегі ел резиденттері арасындағы аборттар | Шет елдеріндегі ел резиденттері арасындағы аборттар | Ел резиденттері арасындағы жалпы аборттар | Заңсыз аборттар | Түсіктер | Ұрық өлімдері | Аборттар коэффициенті | Аборттар пайызы | Резиденттер арасындағы аборттар коэффициенті | Аборттардың жиілігі (AWR) | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Елге келген/кеткен резиденттер | Елдегі барлығы | Елге келген/кеткен резиденттер | Елдегі барлығы | ||||||||||||
| 1925 | 582 | 582 | (582) | 582 | |||||||||||
| 1926 | |||||||||||||||
| 1927 | 2,360 | 2,360 | (2,360) | 2,360 | |||||||||||
| 1928 | 6,127 | 6,127 | (6,127) | 6,127 | |||||||||||
| 1929 | 1,950 | 1,950 | (1,950) | 1,950 | |||||||||||
| 1930 | 2,660 | 2,660 | (2,660) | 2,660 | |||||||||||
| 1931 | 2,190 | 2,190 | (2,190) | 2,190 | |||||||||||
| 1932 | 840 | 840 | (840) | 840 | |||||||||||
| 1933 | |||||||||||||||
| 1934 | |||||||||||||||
| 1935 | |||||||||||||||
| 1936 | |||||||||||||||
| 1937 | |||||||||||||||
| 1938 | |||||||||||||||
| 1939 | |||||||||||||||
| 1940 | (254,000) | ||||||||||||||
| 1941 | |||||||||||||||
| 1942 | 11,214 | 11,214 | (11,214) | 11,214 | 1,675 | ||||||||||
| 1943 | 1,600 | 1,600 | (1,600) | 1,600 | |||||||||||
| 1944 | 7,811 | 7,811 | (7,811) | 7,811 | 1,278 | ||||||||||
| 1945 | 10,303 | 10,303 | (10,303) | 10,303 | 1,684 | ||||||||||
| 1946 | 15,901 | 15,901 | (15,901) | 15,901 | 3,866 | ||||||||||
| 1947 | 16,263 | 16,263 | (16,263) | 16,263 | 3,096 | ||||||||||
| 1948 | 4,079 | 4,079 | (4,079) | 4,079 | 4,079 | ||||||||||
| 1949 | |||||||||||||||
| 1950 | (251,900) | ||||||||||||||
| 1951 | (270,000) | ||||||||||||||
| 1952 | (262,600) | ||||||||||||||
| 1953 | (260,300) | ||||||||||||||
| 1954 | (275,700) | ||||||||||||||
| 1955 | (299,300) | (25,000) | |||||||||||||
| 1956 | (304,800) | (58,000) | |||||||||||||
| 1957 | (326,100) | (101,000) | |||||||||||||
| 1958 | (355,300) | (164,000) | |||||||||||||
| 1959 | (349,100) | (228,000) | |||||||||||||
| 1960 | 371,828 | (335,000) | |||||||||||||
| 1961 | 377,002 | (363,000) | |||||||||||||
| 1962 | 368,298 | (379,000) | |||||||||||||
| 1963 | 352,400 | (388,000) | |||||||||||||
| 1964 | 330,511 | (389,000) | |||||||||||||
| 1965 | 320,585 | (404,000) | |||||||||||||
| 1966 | 313,465 | (392,000) | |||||||||||||
| 1967 | 307,197 | (381,000) | |||||||||||||
| 1968 | 302,022 | (372,000) | |||||||||||||
| 1969 | 302,179 | (370,000) | |||||||||||||
| 1970 | 306,652 | (372,000) | |||||||||||||
| 1971 | 317,423 | 382,702 | 382,702 | (382,702) | 382,702 | 1,205.7 | 1,205.7 | 54.66 | 54.66 | ||||||
| 1972 | 318,551 | 383,764 | 383,764 | (383,764) | 383,764 | 1,204.7 | 1,204.7 | 54.64 | 54.64 | ||||||
| 1973 | 321,075 | 387,626 | 387,626 | (387,626) | 387,626 | 1,207.3 | 1,207.3 | 54.70 | 54.70 | ||||||
| 1974 | 338,291 | 377,070 | 377,070 | (377,070) | 377,070 | 1,114.6 | 1,114.6 | 52.71 | 52.71 | ||||||
| 1975 | 343,668 | 390,809 | 390,809 | (390,809) | 390,809 | 1,137.2 | 1,137.2 | 53.21 | 53.21 | 124.0 | |||||
| 1976 | 350,362 | 395,712 | 395,712 | (395,712) | 395,712 | 1,129.4 | 1,129.4 | 53.04 | 53.04 | ||||||
| 1977 | 349,379 | 406,247 | 406,247 | (406,247) | 406,247 | 1,162.8 | 1,162.8 | 53.76 | 53.76 | ||||||
| 1978 | 355,337 | 392,734 | 392,734 | (392,734) | 392,734 | 1,105.2 | 1,105.2 | 52.50 | 52.50 | ||||||
| 1979 | 354,320 | 380,692 | 380,692 | (380,692) | 380,692 | 1,074.4 | 1,074.4 | 51.79 | 51.79 | ||||||
| 1980 | 356,013 | 378,125 | 378,125 | (378,125) | 378,125 | 1,062.1 | 1,062.1 | 51.51 | 51.51 | 108.3 | |||||
| 1981 | 367,950 | 359,824 | 359,824 | (359,824) | 359,824 | 977.9 | 977.9 | 49.44 | 49.44 | ||||||
| 1982 | 373,416 | 364,087 | 364,087 | (364,087) | 364,087 | 975.0 | 975.0 | 49.37 | 49.37 | 103.3 | |||||
| 1983 | 378,577 | 362,371 | 362,371 | (362,371) | 362,371 | 957.2 | 957.2 | 48.91 | 48.91 | ||||||
| 1984 | 389,091 | 349,366 | 349,366 | (349,366) | 349,366 | 897.9 | 897.9 | 47.31 | 47.31 | 98.1 | |||||
| 1985 | 396,929 | 367,334 | 367,334 | (367,334) | 367,334 | 925.4 | 925.4 | 48.06 | 48.06 | ||||||
| 1986 | 410,846 | 332,055 | 332,055 | (332,055) | 332,055 | 808.2 | 808.2 | 44.70 | 44.70 | 91.5 | |||||
| 1987 | 417,139 | 329,819 | 329,819 | (329,819) | 329,819 | 790.7 | 790.7 | 44.15 | 44.15 | ||||||
| 1988 | 407,116 | 362,596 | 362,596 | (362,596) | 362,596 | 890.6 | 890.6 | 47.11 | 47.11 | 97.1 | |||||
| 1989 | 380,849 | 358,124 | 358,124 | (358,124) | 358,124 | 3,916 | 940.3 | 940.3 | 48.46 | 48.46 | 72.4 | 101.58 | |||
| 1990 | 362,081 | 355,173 | 355,173 | (355,173) | 355,173 | 3,692 | 980.9 | 980.9 | 49.52 | 49.52 | 92.4 | 100.03 | |||
| 1991 | 353,174 | 358,484 | 358,484 | (358,484) | 358,484 | 3,474 | 1,015.0 | 1,015.0 | 50.37 | 50.37 | 87.7 | 100.40 | |||
| 1992 | 337,612 | 346,405 | 346,405 | (346,405) | 346,405 | 3,184 | 1,026.0 | 1,026.0 | 50.64 | 50.64 | 84.1 | 96.76 | |||
| 1993 | 315,482 | 290,703 | 290,703 | (290,703) | 290,703 | 2,710 | 921.5 | 921.5 | 47.96 | 47.96 | 70.1 | 81.93 | |||
| 1994 | 305,624 | 261,834 | 261,834 | (261,834) | 261,834 | 2,705 | 856.7 | 856.7 | 46.14 | 46.14 | 63.1 | 75.39 | |||
| 1995 | 276,125 | 224,100 | 224,100 | (224,100) | 224,100 | 2,455 | 811.6 | 811.6 | 44.80 | 44.80 | 54.3 | 66.14 | |||
| 1996 | 253,175 | 194,187 | 194,187 | (194,187) | 194,187 | 2,365 | 767.0 | 767.0 | 43.41 | 43.41 | 47.2 | 58.11 | |||
| 1997 | 232,356 | 156,751 | 156,751 | (156,751) | 156,751 | 2,206 | 674.6 | 674.6 | 40.28 | 40.28 | 38.3 | 47.61 | |||
| 1998 | 222,380 | 149,248 | 149,248 | (149,248) | 149,248 | 2,055 | 671.1 | 671.1 | 40.16 | 40.16 | 36.7 | 46.01 | |||
| 1999 | 211,815 | 138,197 | 138,197 | (138,197) | 138,197 | 1,899 | 652.4 | 652.4 | 39.48 | 39.48 | 34.0 | 42.92 | |||
| 2000 | 217,379 | 134,111 | 134,111 | (134,111) | 134,111 | 1,812 | 616.9 | 616.9 | 38.15 | 38.15 | 32.8 | 41.58 | |||
| 2001 | 220,748 | 136,787 | 136,787 | (136,787) | 136,787 | 1,719 | 619.7 | 619.7 | 38.26 | 38.26 | 33.2 | 42.22 | |||
| 2002 | 227,169 | 124,523 | 124,523 | (124,523) | 124,523 | 1,788 | 1,748 | 548.2 | 548.2 | 35.41 | 35.41 | 30.0 | 38.10 | ||
| 2003 | 246,933 | 127,180 | 127,180 | (127,180) | 127,180 | 1,751 | 1,768 | 515.0 | 515.0 | 34.00 | 34.00 | 35.0 | 38.49 | ||
| 2004 | 270,737 | 129,495 | 129,495 | (129,495) | 129,495 | 1,873 | 1,729 | 478.3 | 478.3 | 32.35 | 32.35 | 30.4 | 38.66 | ||
| 2005 | 278,977 | 125,654 | 125,654 | (125,654) | 125,654 | 2,138 | 1,899 | 450.4 | 450.4 | 31.05 | 31.05 | 29.1 | 37.00 | ||
| 2006 | 278,977 | 130,599 | 130,599 | (130,599) | 130,599 | 2,066 | 468.1 | 468.1 | 31.89 | 31.89 | 30.1 | 37.85 | |||
| 2007 | 321,963 | 133,097 | 133,097 | (133,097) | 133,097 | 2,171 | 413.4 | 413.4 | 29.25 | 29.25 | 31.1 | 38.02 | |||
| 2008 | 339,269 | 123,992 | 123,992 | (123,992) | 123,992 | 4,021 | 365.5 | 365.5 | 26.77 | 26.77 | 28.1 | 34.99 | |||
| 2009 | 357,552 | 113,320 | 113,320 | (113,320) | 113,320 | 3,713 | 316.9 | 316.9 | 24.07 | 24.07 | 24.7 | 31.67 | |||
| 2010 | 367,752 | 106,074 | 106,074 | (106,074) | 106,074 | 3,488 | 288.4 | 288.4 | 22.39 | 22.39 | 23.0 | 29.37 | |||
| 2011 | 372,801 | 95,288 | 95,288 | (95,288) | 95,288 | 3,285 | 255.6 | 255.6 | 20.36 | 20.36 | 24.2 | 26.27 | |||
| 2012 | 381,005 | 95,654 | 95,654 | (95,654) | 95,654 | 3,453 | 251.1 | 251.1 | 20.07 | 20.07 | 24.2 | 26.43 | |||
| 2013 | 387,227 | 84,265 | 106,000 | (84,265) | 84,265 | 3,206 | 217.6 | 217.6 | 17.87 | 17.87 | 18.4 | 29.43 | |||
| 2014 | 399,951 | 83,709 | 83,709 | (83,709) | 83,709 | 3,371 | 209.3 | 209.3 | 17.31 | 17.31 | 23.35 | ||||
| 2015 | 398,073 | 81,440 | 81,440 | (81,440) | 81,440 | 2,344 | 204.6 | 204.6 | 16.98 | 16.98 | 22.82 | ||||
| 2016 | 400,694 | 78,857 | 78,857 | 78,857 | 78,857 | 2,382 | 196.8 | 196.8 | 16.44 | 16.44 | |||||
| 2017 | 390,262 | 80,328 | 80,328 | 80,328 | 80,328 | 2,321 | 205.8 | 205.8 | 17.07 | 17.07 | |||||
| 2018 | 397,799 | (80,000) | 2,257 | ||||||||||||
| 2019 | (80,000) | ||||||||||||||
*Соңғы өзгерістер 2020 жылдың 14 қаңтарында енгізілген.
Аймақтар бойынша аборттар саны өңдеу
| Аймақ/Облыс/Қала[51] | Жылы* | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | |
| Алматы (қала) | 14,421 | 10,013 | 11,037 | 17,487 | 16,000 | 16,100 | ||||
| Нұр-Сұлтан | 8,113 | 9,600 | ||||||||
| ОРТАЛЫҚ/ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН | 34,400 | 33,126 | 29,700 | |||||||
| Шығыс Қазақстан | 18,039 | 16,600 | ||||||||
| Қарағанды | 16,400 | 16,700 | 10,300 | 13,100 | ||||||
| СОЛТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН | 32,898 | 29,800 | ||||||||
| Ақмола | 11,700 | 10,200 | ||||||||
| Қостанай | 8,200 | |||||||||
| Солтүстік Қазақстан | 7,608 | 7,660 | 6,300 | |||||||
| Павлодар | 5,100 | |||||||||
| ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН | 20,294 | 20,900 | ||||||||
| Алматы | 13,249 | 5,000 | 4,800 | |||||||
| Қызылорда | 2,801 | 1,700 | ||||||||
| Оңтүстік Қазақстан | 7,758 | 9,200 | ||||||||
| Жамбыл | 5,200 | |||||||||
| БАТЫС ҚАЗАҚСТАН | 17,549 | 17,700 | ||||||||
| Ақтөбе | 3,900 | |||||||||
| Атырау | 1,957 | 1,700 | ||||||||
| Маңғыстау | 3,400 | |||||||||
| Батыс Қазақстан | 7,000 | 15,700 | 8,700 | |||||||
| ҚАЗАҚСТАН, ЖАЛПЫ | 138,197 | 134,111 | 136,787 | 124,523 | 127,180 | 129,495 | 125,654 | 130,599 | 133,097 | 124,000 |
*
Дереккөздер өңдеу
- ↑ a b c d e f g Country profile: Kazakhstan (5 сәуір 2018).
- ↑ a b c d e f United Nations Population Division, Department of Economic and Social Affairs Abortion Policies: A Global Review (2002).
- ↑ Kazakhstan Association on Sexual and Reproductive Health, 2012, p. 44
- ↑ Other sources refer to Order 626 of the Ministry of Health (October 2009), “On approving realisation rules in relation to artificial termination of pregnancy”, and RK “Populations Health and Healthcare System” Code, Article 104.
- ↑ a b c d e Abortion Policies and Reproductive Health around the World (EN) (2014).
- ↑ a b c Olds; Westoff, p. 33
- ↑ a b c Westoff, p. 2
- ↑ a b c Westoff, p. 1
- ↑ Michaels, pp. 307-308
- ↑ a b Michaels, p. 310
- ↑ a b Michaels, p. 313
- ↑ a b Michaels, p. 312
- ↑ Michaels, p. 314
- ↑ Michaels, p. 315
- ↑ a b Michaels, p. 316
- ↑ Michaels, p. 308
- ↑ Michaels, p. 318
- ↑ Michaels, pp. 318-319
- ↑ Michaels, p. 319
- ↑ Қылмыстық Кодексінің 140 бабы
- ↑ Michaels, p. 317
- ↑ Michaels, pp. 319-320
- ↑ Michaels, p. 320
- ↑ Michaels, pp. 323-324
- ↑ Michaels, pp. 324-325
- ↑ Michaels, p. 326
- ↑ Michaels, pp. 326-327
- ↑ World Abortion Policies 1999.
- ↑ World Abortion Policies 2007 (wall chart).
- ↑ World Abortion Policies 2011 (wall chart) (EN).
- ↑ World Abortion Policies 2013 (wall chart) (EN).
- ↑ a b Olds; Westoff, p. 29
- ↑ a b Westoff, p. 27
- ↑ Westoff, p. 8
- ↑ Westoff, p. 9
- ↑ Westoff, p. 18
- ↑ Westoff, p. 16
- ↑ a b Olds; Westoff, p. 32
- ↑ Olds; Westoff, p. 30
- ↑ a b c d e Kazakhstan Association on Sexual and Reproductive Health Abortion legislation in Europe 45–46 (2009).
- ↑ a b c d Kazakhstan Association on Sexual and Reproductive Health Abortion legislation in Europe 44–45 (2012).
- ↑ Olds; Westoff, p. 31
- ↑ Olds; Westoff, p. 34
- ↑ Committee on the Rights of the Child CONSIDERATION OF REPORTS SUBMITTED BY STATES PARTIES UNDER ARTICLE 44 OF THE CONVENTION - Kazakhstan (2003).
- ↑ Committee on the Rights of the Child CONSIDERATION OF REPORTS SUBMITTED BY STATES PARTIES UNDER ARTICLE 44 OF THE CONVENTION - Kazakhstan (2007).
- ↑ Committee on the Rights of the Child Concluding observations on the fourth periodic report of Kazakhstan (2015).
- ↑ Concluding comments of the Committee on the Elimination of Discrimination against Women: Kazakhstan (2007).
- ↑ Consideration of reports submitted by States parties under article 40 of the Covenant - Kazakhstan (2011).
- ↑ Consideration of reports submitted by States parties under article 40 of the Covenant - Kazakhstan (2011).
- ↑ Historical abortion statistics, Kazakhstan. Тексерілді, 30 наурыз 2020.
- ↑ Kazakhstan abortions and live births by region, 1999-2008. Тексерілді, 31 наурыз 2020.
Әдебиет өңдеу
- Kazakhstan Association on Sexual and Reproductive Health Kazakhstan // Abortion legislation in Europe — 8th. — Brussels: IPPF European Network, 2009. — P. 45–46.
- Kazakhstan Association on Sexual and Reproductive Health Kazakhstan // Abortion legislation in Europe — 9th. — Brussels: IPPF European Network, 2012. — P. 44–45.
- Michaels, Paula A.. "Motherhood, Patriotism, and Ethnicity: Soviet Kazakhstan and the 1936 Abortion Ban". Feminist Studies 27 (2): 307–333. doi:10.2307/3178760.
- Abortion and Contraception in Georgia and Kazakhstan — New York.
- Westoff Charles F. The substitution of contraception for abortion in Kazakhstan in the 1990s — Calverton, Maryland: ORC Macro, 2000.
- United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division Abortion Policies : A Global Review — 2002.
- United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division Abortion policies and reproductive health around the world — 2014. — ISBN 978-92-1-056837-1.