Қазақстандағы адам саудасы
Қазақстандық ерлер мен әйелдер ел ішінде, сондай-ақ БАӘ, Әзірбайжан, Түркия, Израиль, Греция, Ресей, Германия және Америка Құрама Штаттарында мәжбүрлі еңбек және жыныстық қанау мақсатында сатылады. Ал Қазақстан — Өзбекстаннан, Қырғызстаннан, Тәжікстаннан, Ауғанстаннан Қазақстанға, одан әрі Ресейге және Біріккен Араб Әмірліктеріне (БАӘ) құрылыс және ауыл шаруашылығы салаларында мәжбүрлі еңбекке құлдық және сексуалдық құлдық мақсатында сатылған ерлер, әйелдер мен балаларға арналған транзит ретінде тағайындалған ел болып табылады[1].
Қазақстан үкіметі адам саудасын жою бойынша ең төменгі стандарттарды толық сақтамайды; дегенмен, бұл қылмысты жою үшін айтарлықтай күш салуда. Өткен жылмен салыстырғанда Қазақстан адам саудасына қарсы күрес бойынша, атап айтқанда, адам саудагерлерін соттау және түрмеге қамау жөніндегі жұмысты жетілдіру жолымен күш-жігердің жанданғанын көрсетті. 2007 жылы сотталған адам саудагерлерінің саны едәуір өсті, ал сотталған адам саудагерлерінің көпшілігі бас бостандығынан айырудың тиісті мерзімдерін өтеді. Үкімет сонымен қатар мемлекеттік шенеуніктердің адам саудасына қатысуын жою үшін шаралар қабылдады. 2007 жылы Қазақстан жәбірленушілерге көмек көрсету үшін шамамен 35 000 АҚШ долларын бөлді[2]. 2017 жылы АҚШ Мемлекеттік департаментінің адам саудасын бақылау және жою басқармасы елді екінші деңгейге көтерді[3].
Жыныстық қанау мақсатында адам саудасы өңдеу
Қазақстанда жыныстық қанау мақсатындағы адам саудасының құрбандары Қазақстан азаматшалары да, шетелдік әйелдер мен қыздар да болады. Оларға кез-келген орындар да, кәсіпорындарда, қонақүйлерде, үйлерде және бүкіл елдегі басқа да жерлерде зорлау, физикалық және психологиялық зиян келтіру қылмыстары жасалады[4][5][6][7].
Қылмыстық қудалау өңдеу
Есепті кезеңде Қазақстан үкіметі адам саудасына қарсы күрес жөніндегі құқық қорғау органдарының жұмысында айтарлықтай прогреске қол жеткізді. Қазақстанда Еңбек және жыныстық қанау мақсатында адам саудасына Қылмыстық кодекстің 15 жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыру түріндегі жазаны көздейтін 128, 133, 125(3)(Б), 126(3)(Б) және 270-баптарында тыйым салынған, сондай-ақ зорлау сияқты басқа да ауыр қылмыстар үшін өте қатаң және қылмыстық кодексте көзделген жазаға сәйкес жауапқа тартылады. 2007 жылы полиция қызметкерлері адам саудасы фактілері бойынша 22 тергеу жүргізіп, 16 қылмыстық іс қозғады, ал 2006 жылы 13 тергеу жүргізіліп, 7 қылмыстық іс қозғалды. 2007 жылы соттар адам саудасына байланысты қылмыс жасаған 19 адамға үкім шығарды, бұл 2006 жылмен салыстырғанда едәуір көп. Адам саудасы үшін сотталған 19 адамның біреуі 12 жылға, төртеуі 10 жылға, бесеуі 7 жылға, төртеуі 6 жылға, екеуі 5 жылға, үшеуі 3 жылға бас бостандығынан айырылды. Бір жыл ішінде кейбір шекарашылардың, көші-қон полициясының, прокуратураның және полицияның адам саудасына қатысы бар екендігі туралы хабарламалар болды. Үкімет үш жемқор полиция қызметкерін, оның ішінде Алматыдағы адам саудасына қарсы күрес бөлімінің бұрынғы бастығын қылмыстық жауапкершілікке тартты. Бір қызметкер 6 жылға және 6 айға бас бостандығынан айырылды, ал екі полиция қызметкері биліктен қашып кетті және осы баяндаманы дайындау кезінде жасырынып қалды[1].
Қорғау өңдеу
Үкімет бір жыл ішінде зардап шеккендерге көмек көрсету және оларды қорғау бойынша күш-жігерін жақсартты. 2007 жылы полиция ресми түрде еңбек саудасының 87 құрбанын және коммерциялық жыныстық қанаудың 25 құрбанын анықтады. Үкімет анықталған жәбірленушілерге қылмыстық тергеу барысында Қазақстанда қалуға рұқсат берді. Көптеген жәбірленушілер жазадан қорқып куәлік беруден бас тартады және Қазақстан адам саудасының анықталған құрбанының физикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жеткілікті ресурстар бөлген жоқ[1].
Алдын алу өңдеу
Үкімет халықты ақпараттандыру бойынша белсенді жұмыс жүргізді. 2007 жылы Үкімет адам саудасына осал топтарға, соның ішінде ауыл тұрғындары мен мектеп оқушыларына ҮЕҰ таратқан 3000-ға жуық брошюралар шығаруды қаржыландырды. Үкімет есепті кезеңде ақпараттық-түсіндіру науқандарын жүргізу үшін адам саудасына қарсы ҮЕҰ-ға кем дегенде 12 500 доллар бөлді. Үкімет адам саудасының дәлелдері үшін ресми көші-қон үлгілерін қадағалайды. Есепті кезеңде үкімет коммерциялық жыныстық қызметтерге сұранысты төмендету бойынша шаралар қабылдаған жоқ. Қазақстан БҰҰ ның 2000 жылғы Адам саудасы туралы хаттамасын 2008 жылы қанағаттандырды.
Сондай-ақ қараңыз өңдеу
Дереккөздер өңдеу
- ↑ a b c «Казахстан». https://2001-2009.state.gov/g/tip/rls/tiprpt/2008/105388.htm. Государственный департамент США (4 июня 2008 г.). В данной статье использован текст из этого источника, который находится в открытом доступе.
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/U.S._Department_of_State
- ↑ https://web.archive.org/web/20170628043920/https://www.state.gov/j/tip/rls/tiprpt/2017/271117.htm
- ↑ https://www.bbc.com/news/av/world-asia-17664966/central-asian-women-targetted-by-sex-traffickers
- ↑ https://www.rferl.org/a/1066687.html
- ↑ https://www.wilsoncenter.org/publication/the-rise-non-consensual-bride-kidnapping-kazakhstan-developing-culturally-informed-and
- ↑ https://u.osu.edu/osuhtblog/2018/03/05/bride-abductions-in-kazakhstan-and-human-trafficking-discourse-tradition-vs-moral-acuity/