Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі
Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі – Қазақстан Республикасы Президентінің соттарды қалыптастыру жөніндегі конституциялық өкілеттіктерін, судьялардың тәуелсіздігі мен оларға ешкімнің тиіспеу кепілдіктерін қамтамасыз ету мақсатында құрылатын автономиялы мемлекеттік мекеме.[1]
| Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі | |
|---|---|
| Жалпы мағлұмат | |
| Мемлекет |  Қазақстан
|
| Құрылған уақыты | 1995 жыл |
| Штаб-пәтері | Астана қаласы, Мәңгілік ел даңғылы 8, Министрліктер үйі, № 1В кіреберісі |
| Төрағасы | Дмитрий Малахов |
| Ресми сайты | |
| gov.kz/memleket/entities/vss | |
Тарихы
өңдеуҚазақстан Республикасының Жоғары сот кеңесі 1995 жылы сот жүйесін реформалау аясында консультативтік-кеңесші орган ретінде құрылған. Кеңесті тікелей Қазақстан Президенті басқарып келсе, 1998 жылдан бастап ол өкілеттік кеңес төрағасына жүктелді. Кеңес құрамына Жоғарғы Сот төрағасы, Бас прокурор, Конституциялық Кеңес төрағасы, Әділет министрі, сонымен қатар Сенат депутаттары, судьялар, Президент тағайындайтын өзге де тұлғалар кірді.
2008-2015 жылдары Жоғары сот кеңесі мүшелерін мемлекет басшысы тағайындайтын заңды тұлға мәртебесі жоқ мекеме ретінде жұмыс істеді. Аталған кезеңде кеңестің өкілеттігі біршама артты, өйткені оған таратылған Әділет біліктілік алқасының бүкіл функциясы берілген еді.
2016 жылдан бастап Жоғары сот кеңесі заң бойынша автономиялы мемлекеттік мекеме мәртебесіне ие болды. Кеңес қызметі сапалы атқарылуы үшін оның жанынан өз аппараты құрылды. Одан бөлек кеңес құрамына Жоғарғы Сот төрағасы, Бас прокурор, Әділет министрі, Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің төрағасы, Мәжіліс пен Сенаттың тиісті тұрақты комитеттерінің төрағалары, адвокат және заңгер ғалым енді.[2]
Кеңесті құру тәртібі
өңдеу- Кеңес Қазақстан Республикасының Президенті тағайындайтын Төрағадан және басқа адамдардан тұрады. Төрағаны Қазақстан Республикасының Президенті Парламент Сенатының келісімімен тағайындайды.
- Жоғарғы Соттың Төрағасы, Бас Прокурор, Парламент Сенаты мен Мәжілісінің тиісінше тұрақты комитеттерінің төрағалары лауазымы бойынша Кеңес мүшелері болып табылады.
- Президент Кеңес құрамына басқа адамдарды, оның ішінде ғалым заңгерлерді, адвокаттарды, шетелдік сарапшыларды, заңгерлер жұртшылығының өкілдерін де тағайындауы мүмкін.
Кеңес мүшелері
өңдеу| Реті | Аты-жөні | Тағайындалған уақыты | Басқа лауазымы |
|---|---|---|---|
| 1 | Дмитрий Михайлович Малахов | 19 қыркүйек 2024 | Жоғары сот кеңесінің төрағасы |
| 2 | Асламбек Амангелдіұлы Мерғалиев (лауазымы бойынша) | 8 желтоқсан 2022 | Жоғарғы сот төрағасы |
| 3 | Берік Ноғайұлы Асылов (лауазымы бойынша) | 3 наурыз 2022 | Бас прокурор |
| 4 | Нұрлан Құдиярұлы Бекназаров (лауазымы бойынша) | 28 қыркүйек 2023 | Парламент Сенатының Конституциялық заңнама, сот жүйесі және құқық қорғау органдары комитетінің төрағасы |
| 5 | Снежанна Валерьевна Имашева (лауазымы бойынша) | 29 наурыз 2023 | Парламент Мәжілісінің Заңнама және сот-құқықтық реформа комитеті төрағасы |
| 6 | Алтын Шалабайқызы Айтуарова | 3 қаңтар 2024 | Батыс Қазақстан облыстық сотының судьясы |
| 7 | Сапар Әбдіраманұлы Әміртаев | 3 қаңтар 2024 | Түркістан облыстық адвокаттар алқасының адвокаты |
| 8 | Ернар Нұрланұлы Бегалиев | 3 қаңтар 2024 | Бас прокуратура жанындағы Құқық қорғау органдары академиясының Жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру институтының Арнайы заң пәндері кафедрасының профессоры |
| 9 | Әскербек Бейсембекұлы Жақулин | 1 маусым 2022 | Ақмола облыстық сотының судьясы |
| 10 | Жеңісбек Советбекұлы Мырзалиев | 1 маусым 2022 | Қостанай облысы Рудный қалалық сотының судьясы |
| 11 | Айдын Маратұлы Нұрбеков | 1 маусым 2022 | Жоғарғы Сот судьясы |
| 12 | Ғалымжан Қансейітұлы Нұрлықұлов | 3 қаңтар 2024 | Жамбыл облыстық сотының судьясы |
| 13 | Нұрия Оралжанқызы Сисенова | 1 маусым 2022 | Жоғарғы Сот судьясы |
| 14 | Олеся Юрьевна Цай | 1 маусым 2022 | Қарағанды қаласы Қазыбек би ауданының №2 аудандық сотының судьясы |
| 15 | Ғафур Хамзеұлы Шаров | 1 маусым 2022 | Маңғыстау облысының қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотының судьясы |
| 16 | Жаннетта Гайсовна Калишева | 1 маусым 2022 | Нәрікбаев атындағы Қазақ гуманитарлық-заң университетінің Жария құқық департаментінің құрметті профессоры[3] |
Кеңес аппараты
өңдеуКеңес аппараты Қазақстан Президентінің 2015 жылғы 23 желтоқсандағы №137 Жарлығымен құрылды. Аппарат Жоғары Сот Кеңесінің қызметін ақпараттық-талдамалық, ұйымдық-құқықтық, материалдық-техникалық жағынан қамтамасыз етуді жүзеге асырады.
Кеңес аппаратының басшысын Қазақстан Республикасының Президенті тағайындайды және ол лауазымы бойынша Кеңес хатшысы болып табылады. Бұл лауазымды 2024 жылғы 9 ақпаннан бастап Дәурен Болатұлы Мұратбеков атқарады.[3]
Төрағаларының тізімі
өңдеу2008 жылға дейін консультативтік-кеңесші орган болғандықтан Жоғары сот кеңесінің тұрақты төрағасы болмады:
| № | Суреті | Аты-жөні (Өмір сүрген жылдары) |
Басқарған уақыты | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | .svg) |
Оңалсын Жұмабеков (1948 туған) |
14 ақпан 2008 | 20 қаңтар 2012 |
| м.а. | |
Талғат Донақов (1965 туған) |
20 қаңтар 2012 | 16 қазан 2013 |
| 2 |  |
Бектас Бекназаров (1956 туған) |
16 қазан 2013 | 11 тамыз 2014 |
| 3 |  |
Рашид Түсіпбеков (1955 туған) |
11 тамыз 2014 | 26 тамыз 2015 |
| 4 | |
Анатолий Смолин (1959 туған) |
11 желтоқсан 2015 | 4 сәуір 2018 |
| 5 | |
Талғат Донақов (1965 туған) |
4 сәуір 2018 | 7 маусым 2021 |
| 6 | |
Денис Шипп (1968 туған) |
7 маусым 2021 | 19 қыркүйек 2024 |
| 7 | |
Дмитрий Малахов (1974 туған) |
19 қыркүйек 2024 | — |
Сот төрелігі академиясы
өңдеуҚазақстан Республикасы Жоғарғы Сот Кеңесі жанында ерекше мәртебе берілген жоғары оқу орны Сот төрелігі академиясы жұмыс істейді. Ол жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асырып, сот жүйесі кадрларын қайта даярлауды, олардың біліктілігін арттыруды және ғылыми қызметті жүзеге асырады.[4]