Қазақ жастарының революциялық одағы

ҚАЗАҚ ЖАСТАРЫНЫҢ РЕВОЛЮЦИЯЛЫҚ ОДАҒЫ – 1917 жылы көктемде Меркіде Тұрар Рысқұловтың жетекшілігімен құрылған қазақ жастарының ұйымы. Одаққа 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыстың от-жалынынан өткен, саяси сауатты, рев-лық ниеттегі 30-ға тарта қазақ, қырғыз және орыс жастары бірікті. Одақ мүшелері қатарында Қ.Сарымолдаев,Ы.Әсімов, Т.Тоқбаев, С.Абланов, К.Қошмамбетов, М.Жылысбаев, К.Бармақов секілді т.б. жергілікті қазақ жастары болды. Ұйымның саяси басшысы қызметін Т.Рысқұлов атқарды. Ол Әулиеата у-ндегі белгілі большевиктер – Н.И. Чернышев, С.К. Хмелевский, С.А. Федоров – Завадскийлермен тығыз байланыс жасап, олардың көмегімен у-дегі қазақтар арасында рев-лық үгіт-насихат жұмыстарын жүргізді. ҚАЗАҚ ЖАСТАРЫНЫҢ РЕВОЛЮЦИЯЛЫҚ ОДАҒЫ ұйымының бағдарламасы мен жарғысы бар, күрес жолы анық саяси ұйым ретінде құрылған-ды. Бағдарлама мен жарғыдан одақ мүшелерінің Ақпан рев-ның сипаты мен мән-мағынасын, әлеуметтік қайшылығын айқын түсіне білгендігі аңғарылады. Орыс отаршылары мен жергілікті үстем тап өкілдерінің халыққа қарсы іс-әрекеттерін сынай келе және қарапайым еңбекші бұхараның мұң-мұқтажын, талап-тілегін қорғайтынын білдіре отырып, одақ мүшелері өздерінің іс-әрекеттерінің басты мақсаты ретінде: «Уақытша үкіметтің жергілікті комитеттері мен орыс кулактарының озбырлығына қарсы күресу» жолын таңдап алғандарын ашық мәлімдейді. Одақ бағдарламасында Ақпан рев-ның әлеуметтік теңсіздікті, ұлттық езгіні жоюға қабілетсіз екендігі, керісінше бұл күндері орыс отаршылдарымен ауыз жаласқан жергілікті үстем тап өкілдерінің өз халқын «бұрынғыдан да бетер езе түскені» айтылған. 1917 ж. елді жайлаған ашаршылықпен күресу үшін ҚАЗАҚ ЖАСТАРЫНЫҢ РЕВОЛЮЦИЯЛЫҚ ОДАҒЫ жанынан азық-түлік к-ті құрылды. Азық-түлік к-ті түрлі жиындар ұйымдастырып, ашаршылыққа ұшыраған жергілікті тұрғындар үшін қаржы, азық-түлік жинастырды. Одақ мүшелері 1917 жылғы қос төңкеріс кезінде өзіндік шыңдалу мектебінен өтіп, кеңес өкіметі жылдарында түрлі билік орындарында қызмет атқарып, ұлттық мүддені қорғауда белсенділік таныта білді.

Дереккөздер

“Қазақ Энциклопедиясы”, 9-том