Қазақ тілінің орфографиялық сөздіктері

Қазақ тілінің орфографиялық сөздіктері — қазақ тіліндегі сөздердің жазылу нормаларын белгілейтін лұғаттық құралдар. Тұңғыш Қазақ тілінің орфографиялық сөздіктері 1941 жылы қазақ жазуының орыс графикасына көшуіне байланысты бекітілген емле ережелеріне негізделген. 1948 жылы М.Балақаев мектеп оқушыларына арналған “Емле сөздігін” құрастырды.1960 жылы Р.Сыздықованың құрастыруымен баспа қызметкерлері мен мектеп мұғалімдеріне арналған қазақ тілінің емле ережелері – тұңғыш орфографиялық анықтағыш жарық көрді.1974 жылы ол толықтырылып, қайта шығарылды. Бұлардың екеуі де Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Төралқасы 1957 жылы 5 маусымда бекіткен “Қазақ тілі орфографиясының негізгі ережелерін” басшылыққа алған.

суретке атау беріңіз.

Бұл сөздіктерде біріккен сөздердің, күрделі атаулардың жазылуын реттейтін, кісі есімдері емлесіндегі жаңа өзгерістерді көрсететін ережелер айқындалып, қазақ тілінің емле және тыныс белгілерінің ережелері толықтырылған. “Анықтағыштың” төртінші басылымы (2000) үшінші басылым – “Қазақ тілінің орфографиялық сөздігіндегі” кейбір күрделі сөздер мен кірме сөздердің жазылуын тілдегі жаңа ережелерге сәйкес өзгертіліп берілген. Бұрын бөлек жазылатын өсімдіктер мен жануарлардың күрделі атаулары мен күрделі сөздер қосылып жазылды және орыс тілінен еніп, тілде кең қолданыс тапқан сөздер қазақша мағынасында берілді. Сондай-ақ, бұл “Анықтағышта” сөз тіркестері жеке сөзтізбе түрінде ұсынылған.

Осыған байланысты сөздік материалы едәуір толықтырылған. Мектеп оқушыларына арналған “Емлесі қиын сөздер” (2000 жылы) атты орфографиялық сөздікте мектепте өтілетін пәндерге қатысты жалпы сипаттағы атаулар мен жаңа сөздердің емлесі қамтылған. Мұнан өзге қазақ лексикографиясында сөздердің кейбір топтарының орфограммасына арналған сөздіктер де жасалды (Т.Жәркешова. “Біріккен сөздер мен сөз тіркестерінің орфографиялық сөздігі”).