Қатын
Қатын, хатын, хатун (парсы: خاتون Хатун, түр. Hatun, тат. хатын, қыр. катын, моңғ. хатан, бур. хатан, соғд. xwatēn – «ханым» немесе «әміршінің әйелі») — Түрік қағанатында, Моңғол империясында және Осман империясында кеңінен қолданылған «хан» ер титулына ұқсас әйел атағы. Батыстың «императрица», «царица», «королева» титулдарына шамамен сәйкес келеді.
Түркі-моңғол әлемінде кең тараған көптеген басқа атаулар сияқты «хатун» атауы да басқа (үнді-еуропалық) тіл тобынан, нақтырақ, соғды тілінен шыққан[1][2][3].
Ислам Орта Азияға енгенге дейін «хатун» атағын Бұхара патшайымы алған. Ислам энциклопедиясына сәйкес[2]:
| “ | Хатун — соғды тектес титул, оны Ашина тегінен шыққан хандардың әйелдері мен әйел жынысты туыстары қолданған. | ” |
Осман империясында Валиде (Сұлтанның анасы) атағы құрылғаннан кейін кәнизактар осылай аталды.
Тағы қараңыз
өңдеуДереккөздер
өңдеу- ↑ Carter Vaughn Findley, «Turks in World History», Oxford University Press, 2005, p. 45: «… В тюркской государственной структуре использовалось множество элементов нетюркского происхождения […] как, например, в случае с титулами „хатун“ […] или „бек“ […] оба термина имеют согдийское происхождение и до сих пор широко используются в турецком языке…»
- ↑ a b Fatima Mernissi, «The Forgotten Queens of Islam», University of Minnesota Press, 1993. pg 21: «… „Хатун“ — соғды тектес титул, оны кейінгі түркі билеушілерінің әйелдері мен туыстары қолданған…»
- ↑ Leslie P. Peirce, «The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire», Oxford University Press, 1993. pg. 312: «… О титуле „хатун“ см.: Бойль. „Хатун“, 1933., согласно ему, титул, — согдийского происхождения, носимый жёнами и родственницами различных тюркских правителей…»