Ainura Sereeva

ЖҚТБ және АҚТҚ

{{--Ainura Sereeva (талқылауы) 20:46, 2016 ж. қазанның 16 (+06)}}

ЖҚТБ — жұқтырылған қорғаныш тапшылығының белгісі. Бұл ауру адамның қорғаныш тапшылығы қоздырғышы (АҚТҚ) вирусы арқылы пайда болады. Адамның қорғаныш тапшылығы қоздырғышыиммун жүйесін әлсіретеді, соның нәтижесінде организм әртүрлі ауруларға қарсы тұру мүмкіндігін жоғалтады. ЖҚТБ терминімен АҚТҚ соңғы кезеңін белгілеген; ол адамның иммун жүйесінің зақымдалуымен сипатталады, соның салдарынан ілеспе өкпе, ішек-асқазан жолдары ағзалары, бас миы аурулары дамиды. Ауру өліммен аяқталады. Қорғаныш тапшылығы қоздырғышы (АҚТҚ) тірі жасушаларды (лимфоциттер) зақымдайды және соларда дамиды. Тірі жасушалар вирустар бөлінетін және көбейетін «инкубатор» түрінде пайдаланылады. АҚТҚмөлшері өте кішкентай: ұзындығы 1 см болатын сызыққа 100 мыңға жуық вирустық бөлшектер орналасуы мүмкін. Вирус ұзақ уақыт жасырын (инкубациялық) кезеңде (зақымдану сәтінен бастап ауру белгісі пайда болғанға дейін) болатын баяу ағымдық ауруды тудырады. Сондықтан, о баста адам организміне енгенАҚТҚөзін ешбір білдірмейді. ЖҚТБжетілгенге дейін жылдар өтеді. АҚТҚ (қорғаныш тапшылығы қоздырғышы) зақымданудың негізгі себебі есірткіні инъекциялық қолдану болып табылады (80%), сонымен қатар жыныс жолдары арқылы зақымдалған адамдар мен АҚТҚ бар әйелдерден туылған балалар саны артып келеді.

Ауру ағымы

АҚТҚ жауыздығы мынада, ол организмге түсіп, ұзақ уақыт өзін білдірмейді және оны тек зертханалық тексеру кезінде ғана анықтауға болады. Адамның иммун тапшылығы вирусы туғызған аурулар ағымы бірнеше кезеңде көрінеді:

Бірінші кезең — АҚТҚ клиникалық белгісінің болмауы. Бұл кезең 2 ден 15 жылға дейін созылады. Бұл асимптомдық инфекция (жұқпа) деп аталады. Адам өзін сау сезінеді әрі сыртқа солай көрінеді, сөйте тұрып басқа адамдарға инфекция жұқтырады.

Екінші кезең — ЖҚТБ алды.Аурудың алғашқы симптомдарының көрінуімен сипатталады: лимфа түйіндердің ұлғаюы; дене салмағын жоғалту; қалтырау; әлсіздік.

Үшінші кезең — ЖҚТБ.Бірнеше айдан 2 жылға дейін созылады, науқастың өлімімен аяқталады. Зеңдер, бактериялық вирустар арқылы өмірге қауіп төндіретін ауыр аурулардың дамуымен сипатталады.

АҚТҚ-инфекциясының берілу жолдары

АҚТҚ жұқтырған адамда әртүрлі сұйықтықта вирус бірдей болмайды. Вирустың біршама саны басқа бір адамды зақымдау үшін жеткілікті. АҚТҚ инфекциясы қанда, шәуетте, қынаптық секретте, ми-жұлын сарысуында, емшек сүтінде болады. Демек, АҚТҚ-инфекциясының үш түрлі берілу жолы туралы айта аламыз:

жыныстық қатынас; парентеральді (вирустың қанға түсуі); вертикальді (АҚТҚ бар ананың жүктілігі, тууы, емізуі кезінде).

АҚТҚ- инфекцияның жұқпайтын жолдары:

достық қарым-қатынаста және сүйгенде; қол алысқанда; мектеп құрал-жабдықтарын, компьютерді, асхана құралдарын, сыртқы киімді пайдалану кезінде; сантехжабдықтарды, бассейн, душты пайдалануда; қоғамдық көлікте; жәндіктермен, соның ішінде қансорғыш; өндірістік және үй жағдайындағы заттар арқылы; ауамен тыныс алу арқылы; АҚТҚ - инфекция тұрақты түрде жыныстық қатынасқа түсетін серігі болғанда, мүшеқап арқылы сексуалды қатынаста жұқпайды. Науқас адамға күтім жасау барысында да жұқпайды.

АҚТҚ - инфекциясын жұқтыру қатерінің дәрежесі.

Қауіп -қатер тобы АҚТҚ зақымдану мүмкіндігі жоғары адамдар бар. Бұл қатер дәрежесін анықтайтын адамның тәртібіне байланысты: сексуалды серіктер санының көптігі; мүшеқапсыз жыныстық қатынас; жыныс жолдары арқылы жұқтырған ауруы бола тұрып жыныстық қатынасқа бару; есірткіні күретамыр арқылы қабылдау барысында бір ине мен шприцті бірнеше адамның қолдануы, нашақорлар, гомосексуалистер, жезөкшелер, ретсіз жыныстық қатынасқа баратын тұлғалар.

Алдын алу шаралары

АҚТҚ - инфекциясынан емдеуге немесе зақымданудың алдын алуға болатын дәрілер мен екпелер әлемде әлі күнге жасалған жоқ. Ауру нәтижесі өлімге әкеледі. Тек қауіпсіз тәртіп пен өз денсаулығына деген жауапкершілік қатынас адамның иммун тапшылығы вирусымен зақымданудан қорғайды. Жыныстық жолмен зақымдану. Белгісіз жыныстық қатынасқа түспеген, есірткіні тамыр арқылы қабылдамаған адамда АҚТҚ зақымдану қатері жоқ. Ерте жыныстық қатынасқа түсу қаламаған жүктілікке, венерологиялық аурумен, ЖҚТБ зақымдануға әкелуі мүмкін. Осы біздің балаларымызға керек пе? Олар ата-ана болуға дайын ба?

Сондықтан АҚТҚ зақымданудың алдын алудың негізі төмендегілер болуы тиіс:

Қауіпсіз және жауапты тәртіп, салауатты өмір салты. Ерте жыныстық қатынастан бас тарту. Некеге тұрмай тұрып, жыныстық қатынаста болудан бас тарту нағыз терең қатынасты құруға, төзім мен өзін-өзін бақылауды дамытуға, жастық шағына қуануға, жұқпалармен зақымдану қорқынышынан сейілуге ықпал етеді, ерлі-зайыпты ретінде бірегей қатынасты сезінуге көмектеседі, жыныстық жолмен берілетін инфекцияларды жұқтыру үрейінен және оның салдарынан арылтады. Неке адалдығын сақтау. Кездейсоқ жыныстық қатынаста мүшеқапты пайдалану. Жеке бас гигиенасын сақтау.

АҚТҚ жұқтырған және ЖҚТБ науқастарыжәне олармен өзара қарым-қатынас этикасы

ЖҚТБ тек медициналық емес, АҚТҚ жұқтырғандарға да, олардың туыстарына, жақындарына да, олармен байланысты барлық адамдар үшін де әртүрлі әлеуметтік салдары бар үлкен мәселе.

АҚТҚ/ЖҚТБ мәселесінің құқықтық аспектілері'

АҚТҚ-инфекциясының таралу мәселесізаңнамалық актілер қатарында қаралады. Сонымен, Қылмыстық кодекс ЖҚТБмен зақымдану қатерін туғызған тұлғаға үш жылға дейін бас бостандығынан айыру түріндегі жаза қолдануды қарастырады; өз ауруын біле тұра қасақана біреуге ЖҚТБ жұқтырған тұлға жеті жылға дейін бас бостандығынан айырылады. «Бала тәрбиелеп отырған отбасына берілетін мемлекеттік жәрдемақы туралы» Заң ЖҚТБ ауыратын, АҚТҚ жұқтырған балаларға 16 жасқа дейін зейнеткерлік жәрдемақы беруді қарастырады. Законами «денсаулық сақтау туралы», «Халықтың санитарлық игілігі туралы» Заңдар төмендегілерге кепілдік береді: ЖҚТБ емдеу кезінде тегін дәрі-дәрмек беру; кез келгенмедициналық мекемеде емделу; АҚТҚ жұқтырған тұлғаларды жұмыстан босатуға, қабылдамауға, оқу орнынан шығаруға, балалар мекемесіне қабылдамауға жол бермеу; азаматтардың медициналық куәландыру құқығына, оның ішінде анонимді (жасырын); медициналық мекемелердегі тексерулердің қауіпсіздігі мен құпиялығын қамтамасыз ету. ЕгерАҚТҚ/ЖҚТБ, нашақорлық, жыныс жолдары арқылы жұққан инфекциялар мәселелері бойынша сұрақтар туындаса, Сіздер Республикалық немесеоблыстық ЖҚТБ профилактикасы орталықтарында, наркологиялық және дерматовенерологиялық қызметтерден көмек ала аласыздар.