Yermakhan Nyshanbek

Элизабет «Бетти» Робинсон―Шварц (ағылш. Elizabeth "Betty" Robinson Schwartz 1911-1999) — америкалық жеңіл атлетші, қысқа қашықтыққа жүгіруші, 100 метрге жүгіруден әлемдік рекордты орнатушы және олимпиада чемпионы. Тарихтағы әйелдер арасындағы алғашқы Олимпиадалық алтын медаль Бетти Робинсонға тиесілі.

Элизабет Робинсон-Шварц
[[Сурет:{{{суреті}}}|{{{сурет ені}}}px]]
Жеке мағлұматтар
Толық есімі	Элизабет Бетти Робинсон-Шварц
Лақап аты	Бетти
Азаматтығы	АҚШ
Туған күні	1911жыл 23 тамыз
Туған жері	Ривердейл,Кук,Иллинойс,АҚШ
Қайтыс болған күні	1999жыл 18 мамыр (87жас)
Қайтыс болған жері	Денвер,АҚШ
Бойы	167
Салмағы	57
Марапаттары мен медальдары {{{медальдары}}}

Өмірбаяны

Элизабет Робинсон 1911 жылы 23 тамызда Чикагоның оңтүстігіндегі Ривердейл қаласында дүниеге келген. Ата―анасы― Гарри және Элизабет Робинсон.Жүгірумен айналысуды жоғарғы сыныпта оқып жүргенде бастаған.Бұрын жүгірумен айналысқан биология пәнінің мұғалімі,жеңіл атлетикалық құрамның жаттықтырушысының көмекшісі Чарьз Прайз оның поездің артынан жүгіріп бара жатқанын көреді,келесі күні оны спорт алаңына алып келіп,100 метр қашықтыққа жүгіруін өлшейді.Нәтижесі оны таң қалдырады. Жарты жылдан кейін ол Олимпиадалық әйелдер құрамының мүшесі болады. Ол өзінің алғашқы жарысына 1928 жылы 30 наурызда қатысты, бұл Иллинойс әйелдер жеңіл атлетика клубының қамқорлығымен өткен аймақтық деңгейдегі жарыстар болды.Робинсон 100 метр қашықтықта екінші орынды жеңіп алды, сол кезде осы қашықтықта АҚШ рекордының иегері болған Хелен Филкиден кейін.Көп ұзамай Чикагода өткен Олимпиада ойындарына дайындық жарыстарында Бетти 100 метрге жүгіруде жаңа әлемдік рекорд орнатты — 12 секунд.1928 жылғы Олимпиада ойындарында жеңіл атлетикадан әйелдер жарысы алғаш рет өтті, бірақ ерлерге қарағанда әлдеқайда аз ережлері болды.Олимпиада 1928 жылы Амстердамда өтті. Американдық команда кемемен 9 күн жүзіп келді. 16 жастағы жүгіруші палубада жаттықты.Жүзіп келді де, жеңді. Бәрі ойдағыдай болған жоқ-бір жүз метрлік финалға Бетти екі сол аяқ киіммен келді,аяқ киімін ауыстыруға жіберуге тура келді.Алдын-ала жүгірісте Бетти екінші, жартылай финалда бірінші болды және финалдық жарысқа түскен АҚШ-тың жалғыз өкілі болды.Соған қарамастан 12,2 секундта жеңіске жетті және 100 метрге жүгіруде алғашқы әйелдер арасында Олимпиада чемпионы болды. АҚШ-қа оралғаннан кейін,Робинсонның құрметіне Нью-Йорк пен Чикагода шерулер өтті. АҚШ Олимпиада комитетінің президенті― Дуглас Макартур Беттиді алтын кулонмен марапаттады, туған қаласында оған күміс кубок пен Гауһар сағаттар берілді. Оған үлкен болашақты болжады, бірақ осы сәттіліктен үш жыл өткен соң қайғылы оқиға болды:1931 жылы Чикаго маңында спортшы ұшақ апатына ұшырады. Оны өлді деп есептеді,тіпті мәйітханаға апарды да,оны жерлеуге сәл қалды. Робинсонның аман қалуы ғажап болды,және аяққа тұрып қана қоймай, 1936 жылғы Ойындарда екінші Олимпиада алтынын жеңіп алды.Бірақ басынан ауыр жарақат алды, аяғы мен қолы сынған, нәтижесінде он бір апта ауруханада жатты. Аяғын тұрақтандыру үшін оған күміс ине салынды, төрт ай бойы Робинсон тек кресло-каталкада немесе балдақта қозғалады, оның жарақаттанған аяғы жарты дюймге қысқарды. Робинсон үш жарым жыл бойы жарысқа қатыспады.Ауыр жарақатына қарамастан спортқа оралды. Ол жүгірісті жоғары сатыдан бастауға мәжбүр болды, өйткені ол тізесіне тұра алмады. Алайда Робинсон 1936 жылы Берлин Олимпиада ойындарында АҚШ құрамына кірді. 4×100 метрлік эстафетада неміс спортшысы Эстафеталық таяқшаны түсіріп алуына байланысты америкалықтар алтын медаль иелері болды. 1936 жылғы Олимпиада ойындарынан кейін Робинсон жүгіруші мансабын аяқтады, бірақ спортта қалды. Ол жаттықтырушы болып жұмыс істеді және жеңіл атлетика жарыстарының төрешісі болды. 1939 жылы Робинсон қаптау фирмасының иесі Ричард с. Шварцқа үйленді. Олардың Екі баласы болды, Ричард Шварц кіші және Джейн Гамильтон. Өмірінің соңғы жылдарында Робинсон Альцгеймер ауруымен ауырды және қатерлі ісік ауруымен ауырды. Ол Денверде 1999 жылы 18 мамырда 87 жасында қайтыс болды.

Ескертпелер

1. American National Biography (англ.) — 1999.
2. Porter, David L. Schwartz, Elizabeth Robinson (англ.). American National Biography Online
3. Litsky, Frank. Betty Robinson, a Pathfinder In Women's Track, Dies at 87 (англ.). The New York Times (21 May 1999).

Сілтемелер

• Бетти Робинсон — олимпийская статистика на сайте Sports-Reference.com (англ.)