Қозүй

Қозүй Жәнібекұлы (1699, Сайрам маңы – 1771, Шу бойы) – жоңғар шапқыншылығына қарсы күресте ерлігімен көзге түскен батыр. Ұлы жүздің Ботбай руынан. Жастайынан атқа қонып, қазақ жасақтары қатарында жоңғарлармен күреске қатысқан. 1718 жылы болған шайқаста жоңғарлар қолына түсіп қалады. Жоңғарлар қол-аяғын байлатып, дүре соқтырып, ағаш қалыппен қысқанда да ол тістеніп отырып алған. Сонда жоңғар қонтайшысы: «Қазақтың талай батырын көріп едім, мынандай хас батырын көрмедім, қол-аяғын босатып, зынданға тастаңдар» депті. Содан Қозүй батыр 3 жыл зынданда жатып, жоңғардың бір қызының көмегімен зынданнан қашып шығады. Босанып шығысымен қол жинап Өтеген батырдың сарбаздарына келіп қосылады. Өтеген батырмен үнемі бірге болып, талай көзсіз ерліктер істеген. Жорықтардың бірінде жоңғар ауылын шауып, жоңғар шонжарының қолға түскен үш қызының бірін немере інісі Жаналыға, екіншісін ағасы Амандыққа, үшіншісін туысы Жиембетке қосады. Жасы ұлғайғанда өзімен ілесіп келген Ботбай руының балаларын Іле, Қаскелең, Жиренайғыр өзендерінің бойларына орналастырады. Кейін бұл жерден көшіп, Шу мен Қарабалта өзендері бойына келіп орналасады. Бұл жер әлі күнге дейін «Қозүй батыр қонысы» деп аталады.

Дереккөздер

“Тараз энциклопедиясы”