Қунақ тұқымдасы

Қунақ тұқымдасы немесе Тау шымшықтар (лат. Fringillidae) – торғайтәрізділер құстар отрядына жататын 73 тұқымдастың бірі. Дене мөлшері алуан түрлі ( 7 – 100 г) үлкен құстар тобы.

Қунақ тұқымдастар

Қунақ тұқымдасының түрлерін мынандай ортақ белгілермен сипаттауға болады:

• дене бітімі мығым,
• басы үлкен,
• мойны қысқа,
• тұмсығы – дәнжегіштер типті: конус пішінді үшкірқомақты болып келеді.

Доғалданған немесе үшкір қанатының ұзындығы – орташа. Қауырсындануы – қалың, жұмсақ немесе денеге тығыз жанасады, реңдерінің түсі айқын. Аталығы аналығынан ашық өңді, ал жас қунақтар аналықтарға ұқсас. Көптеген құс түрлері – тамаша сайрағыштар, оның үстіне аналық та жиі сайрайды. Жеке жұп түзіп ұялайды, ал жылдың қалған уақытында топ түзеді. Дәнжегіш, оған қоса көптеген қунақтар балапандарын өсімдіктердің тұқымымен қоректендіреді. Бірқатар түрлерде монофагия дамыған, яғни бір түрге жататын өсімдіктер тұқымымен қоректену басымырақ. Қоңыржай ендікте – жыл құстары және жылыстаушылар, тропиктік елдерде – отырықшы. Бұл құстар түрінің көпшілігі ағаш – бұталы өсімдіктерге байланысты, дегенмен тауда (және биік тауда) өмір сүретін түрлерінің де бірсыпыра топтары бар. Ұялары тостаған тәрізді аузы ашық, олардың орналасатын орындары аса алуан түрлі.

Мадагаскар, Аустралия және Жаңа Зеландиядан басқа жерлерде өте кең таралған.

Тұқымдаста 43-67 туысқа топтастырылатын 243-270 түр және үш тұқым тармағы бар. Олар:

• галапагостық немесе Дарвин қунақтары тұымдас тармақтары (4 туысқа жататын 14 түр, Галапагосс аралы),
• кардиналдық тұқымдас тармағы (12-31 туысқа жататын 110-132 түр, Солтүстік және Оңтүстік Америка) және
• нағыз қунақ тұқымдас тармағы (27 – 32 туысқа жататын 119 – 125 түр, Африка және Еуразия).

Қазақстанда тек қана нағыз қунақ тұқымдастар кездеседі. Олар – төменде аталатын 18 туыстастардың 32 өкілдері. Атап айтқанда 18 туыстастарға мыналар жатады:

• Қунақ туысы,
• Баққунақтар туысы,
• Жасылтуылжықтар туысы,
• Шымшықтар туысы,
• Пайыз туысы,
• Шоңайнақтар туысы,
• Тау қунақ туысы,
• Қызылқанат құралай туысы,
• Шөл суықторғайлар туысы,
• Құралайлар туысы,
• Қызыл қунақ туысы,
• Кезқұйрықтар туысы (урагустар),
• Орман қызыл қунақтар туысы,
• Қызылқунақтар туысы,
• Қайшыауыздар туысы,
• Ементұмсықтар туысы
• Арша ементұмсықтар туысы.