Қызылжыңғыл

Қызылжыңғыл — тарихи қоныс. Қызылорда облысының солтүстік-шығысында, Телікөл атырабында.

Сарысу мен Шу өзендерінің Телікөлге құяр жеріндегі бұл алапты көшпелі тайпалар ерте заманнан-ақ қоныстанған. Кейбір тарихи деректерге қарағанда, Сыр бойын жайлаған көне оғыз-қыпшақ жұртының астанасы Жанкент (Янгикент) шаһары осы Қызылжыңғыл маңында болған.

Сарыарқа мен Балқашты, Алатау мен Атырауды жайлаған орта ғасырдағы көшпелі түркі тайпалары осы маңда бас қосып, кеңес құрған. Осындай тарихи оқиғалардың айғағы ретінде ноғайлы дәуірінен қалған Байғана мазары мен кейінгі 17 – 18 ғасырларда Жоңғар шапқыншылығы кезінде қаза тапқан бірқатар қазақ батырларының бейіттері (Тамғалының Нұрасында) әлі күнге дейін сақталған. Жоңғар шабуылы кезінде «Ақтабан шұбырынды – Алқакөл сұлама» оқиғасына ұшыраған қазақ рулары 18 ғ-дың алғашқы жартысында тарихта Алқакөл деген атпен қалған қазіргі Телікөл маңына келіп тоқтаған. Қызылжыңғыл осындай тарихи ауыр күндерде бүкіл қазақ руларының ес жиып, жоңғарларға қарсы күш біріктірген қасиетті жері ретінде мәлім.

Қызылжыңғыл алабын 1917 жылға дейін Ұлытаудың 12 болысы мекендеді. Қоқан хандығына қарсы халық көтерілісін бастаушылар Тұрғанбай, Басықара батырлар өз жасақтарын алғашқыда Қызылжыңғыл алабында ұйымдастырған. 1916 жылғы Торғай көтерілісіне Қызылжыңғыл өңірінен көптеген сарбаздар қатысқан.