Қызғылт Түсті Этюд

"Қызғылт Түсті Этюд" - Шерлок телехикаясының бірінші маусымының алғашқы бөлімі. BBC One және BBC HD арналарында 2010 жылы 25 шілдеде жарық көрген. Бұл бөлімде басты кейіпкерлерді таныстырып, қылмыстық құпия шешілуін көрсетеді. Ол ең бірінші "Күрең Түсті Этюд" атты Шерлок Холмс новелласында еркін түрде негізделген. Эпизод сценариін Стивен Моффат жазған. Алғашқы нұсқаларында 60-минуттық Шелок телехикаясына Коки Гедройц бастамасымен пилоттық серия ретінде таныстырылуы керек еді. Дегенмен де, BBC пилоттық серия орнына үш 90-минуттық эпизодты арнаға шығару шешімін қабылдады. Хикая енді Пол Макгиган бастамасында болады.

Сюжеті

Ауғанстаннан келген жаралы әскери дәрігер Джон Ватсон (Мартин Фримен) көрші іздеп жүрген Шерлок Холмсты (Бенедикт Камбербэтч) кездестіреді. Детектив инспектор Лейстрейд басқаруындағы полиция отряды ақылға қонбайтын ажал қатарына кезігеді. Әзірше инспектор Лестрейд оларды тек “сериялық суицид” деп сипаттай алады. Шерлок қылмыс орнында қызғылт түсті костюмдегі Дженнифер Уилсон атты әйелдің мәйітін көреді. Дедукция арқылы оның жылдар бойы күйеуіне адал болмауын және бақытсыз некеде екенін анықтайды. Басқа құрбандардан айрмашылығы - еденде тырналған “Rache” хабарламасы. Шерлок сот сарапшысы Андерсонның тұжырымын елемейді: Андерсон бойынша хабарламасы неміс тіліндегі “кек” сөзін білдіреді және Дженнифер өлім алдында “Rachel” (Рейчел) деген атты жазып үлгерген жоқ. Шерлок құрбан аяғында батпақтың іздерін тауып, ол чемоданмен болғанын түсінгеннен кейін, Лондон тұрғыны емес екенін анықтайды. Полиция өлік пен бірге чемоданды таппады, бірақ кейінірек Шерлок оны іздеп, қылмыс орнының қасынан көреді. Сол кезде Джонға біреу телефон шалып, оны бос қоймаға әкеледі. Бұл кісі өзін Шерлоктың қас “жауы” деп таныстырады. Ол Джонды Шерлок артынан аңдуды сұрап, оған ақша ұсынады. Бірақ Джон одан бас тартты. Ол, сонымен қатар, Джон терапевті айтқандай пост-травмалық стресс ауытқуына ұшырағанын және соғысты сағынғанын айтады.  

Джон 221В-ға қайтып келгенде Шерлок одан қылмыскерді табу мақсатымен Уилсон телефонынан хабарлама жіберуді сұрайды. Ресторанда отырғанда Шерлок кэбты байқап, оны қуа жөнеледі. Лондон көшелерін өте жақсы білуін қолданып кэбты жаяу озады. Дегенмен, кэб тоқтағанда оның ішінен Солтүстік Америкадан Ұлыбританияға жаңа келген саяхатшы шығады - мінсіз алиби. Шерлок айғақтарды полициядан жасырды деп ойлаған Лестрейд есірткіні пәтерін іздестіруді ақтау ретінде қолданады. Шерлоктың тұжырымы бойынша, “Рейчел” құрбанның электрондық поштасының құпиясөзі, ал Уилсон өз телефонын өлтірушінің көлігінде GPS арқылы табу үшін қалдырған. Дәл сол кезде Джон GPS белгі 221B пәтерінен келгенін, ал Миссис Хадсон Шерлокты такси күтіп тұрғанын хабарлайды. Далада кэб жүргізушісі өлтіруші екенін мойындадйды. Алайда, құрбандармен сөйлеспей де өздерін-өзі өлтіруі әлі құпия. Cонда кэб жүргізушісі “жұмбақты” шешуді ұсынады. Кейінірек, колледж ғимаратында кэб жүргізушісі әрқайсысына бірдей таблетка салынған екі бөтелкені шығарады. Оның айтуынша бірі - қауіпсіз, ал екіншісі - улы. Оның құрбандары екеуінің біреуін таңдағанда, кэб жүргізушісі қалғанын жұтады. Егер олар тыңдамаса, кэб жүргізушісі оларды атады.

Дедукция арқылы Шерлок келесі қорытындыға келеді: жүргізуші балаларынан бөлек тұратын әке және үш жыл бойы оның өліп жатқаны анықталды. Шерлоктың “табынушысы” онымен хабарласып, әрбір өлтіру үшін төлеуді ұсынды. Топаншаның шын мәнінде шақпақ екенін түсінген Шерлок кетуге тырысады. Бірақ кэб жүргізушісі бұл қылмыс құпиясын шешуді қайта ұсынады. Сол уақытта Джон GPS сигналды тауып, Шерлок артынан ерген. Ол жақындағы ғимарат терезесінен кэб жүргізушісін атады. Өлім алдында Шерлок одан "табынушы" есімін сұрап, "Мориарти” деген жауапқа тап болды. Полиция келгенде Шерлок дедукция көмегімен атқан адам тұлғасын анықтай бастағанда, кім екенін түсініп, Лестрейдке айтқанның барлығын ұмытуды сұрайды. Қайтарда олар Джонды “тонаған” кісіні кездестіреді. Ол Шерлоктың ағасы Майкрофт (Марк Гэтисс) болып шығады. Сол кезде Джон Майкрофттың ойында інісіне деген қамқорлық болғанын түсінеді. Кейін Майкрофт хатшысы Антеяға қадағалау деңгейін көтеруді бұйырады.

Тұпнұсқаға сілтемелер

Эпизод “Күрең Түсті Этюд” шығармасының еркін интерпретациясы болып табылады және Артур Конан Дойльдің басқа да еңбектеріне сілтеме жасайды. Моффат “Қызғылт Түсті Этюд” пен “Күрең Түсті Этюд” жайлы келесідей пікірін білдірді: “әңгіменің талай детальдары мен жалпы пішіні сақталған, бірақ біз оларды көптеген өзгерістерге ұшыраттырдық". The Independent-тің Том Сатклиффі “[Шерлок Холмс] табынушылар Шерлок Джонның ұялы телефоны жағдайын талдауы [Төртеудің белгісінен алынған] қол сағаттікімен өте ұқсас екенін бір сәтте аңғармақ” деген. Келесі жанама параллель ретінде “Күрең Түсті Этюдте” Холмс қылмыскерді табу үшін жоғалған жүзікті қолдануы осы адаптацияда ұялы телефонға айналдырумен қарастыруға болады. Сонымен қатар, эпизод әңгімедегідей “Рейч” ("Rache") тұспасын қолданады, дегенмен, ол басқа мағынада кездеседі: әңгімеде құрбан “Рейчел” есімін жазбақшы деген ойға мән бермесе, хикаяда ол “кек” мағынасын орынсыз деп санап, оны қарастырмайды.

Шерлок сипаттаған “үш жабыстырғыш мәселесі” "Жирендер Одағында" қолданған “үш мүштік мәселесі” сияқты.

Миссис Хадсон айтқан “Көршілес пәтерде тұратын Миссис Тернер” “Богемиядағы жанжалдағы” пунктіне сілтеме: бұл әңгімеде Холмстың пәтер жалдаушысы Миссис Хадсон емес, Миссис Тернер.

“Ойын, Миссис Хадсон, басталды!” ("The game, Mrs. Hudson, is on!") деген айқайы “Эбби Грэйнджтың бастан кешкендеріндегі” "Ойын алға басады!" ("The game is afoot") деген цитатаның өзгертілген бейнесі.

Кэб жүргізушісі ми аневризмасынан өліп жатса, Күрең Түсті Этюдтағы қылмыскер аорта аневризмасына шалдыққан.

Шерлок Джонға жіберген хабарламасы түгелімен “Жорғалайтын Адам Оқиғаларынан” көшірілген.

Эфирге шығуы

Қызғылт Түсті Этюд алғаш рет эфирге BBC One арнасында, 2010 жылы 25 шілдеде шыққан. Сол күнгі BBC One мен BBC HD арналарының телекөрермендерін қоса алғанда, түгелімен оны 7,5 миллион адам қарағаны белгілі. Соңғы көрермен саны 9,23 миллионға дейін өсті. Бұл серия BBC-дің онлайн iPlayer-нен 1,403 миллион рет жүктеліп, 2010 жылдың ең жүктелген эпизодтар арасында үшінші орынға иеленді.

Комментарийлер

2010 жылы "Қызғылт Түсті Этюд" Пибоди жүлдесімен “сүйікті викторияндық детективті технология заманына автордың бастапқы концепциясын сақтап әкелгені” үшін марапатталды. Ол критиктердің мақтауына ие болды. “The Guardian”-ның Дэн Мартині “Әлі қорытындылау қиын, бірақ трилогияның алғашқы 90-минуттық “Қызыл Түсті Этюдінің” болашағы зор. Spooks-тағы шеберлік көрінсе де, Шерлок Холмс екені сөзсіз. Дедукциялық жүйелілігі өте тапқыр және сюжеті Моффатқа тән - күрделі әрі шатастырғыш. Пуристтер әшейіндей менсімбес”. Дегенмен, Сэм Уоллостон (ол да The Guardian-нан) әңгіменің кейбір бөліктері түсніксіз қалғанына алаңдаушылық білдірді. The Independent-тің рецензиялаушысы Том Сатклифф та Холмс өлтірушінің кейбір детальдерін Лондон кэб жүргізушісіне байланыстырғанда “кішкене баяу болды” десе де, жалпы оның берген бағасы жағымды болды. Ол “Шерлок алғыр және білгір, тұпнұсқадағыға сай келетін жеңімпаз. Шерлок сюжет жайлы емес, басты кейіпкердің харизмасы жайлы екенін түсінген. Кейбір кезде оригиналдан өрескел айырмашылықтары болса да, ол әрбір маңызды бөлімдерінде тұпнұсқаға адал қалған” деген. IGN-дағы Крис Тилли эпизодқа 7,8/10 деген баға беріп “толығымен самғай алмаған зеріккен құпияға бөленген тамаша 90-минуттық әңгіме” деп оны түсіндірген. Ол екі басты кейіпкерге риза болса да, құпия “антиклимакстың бір түрі” және инспектор Лестрейд “жалғыз әлсіз сілтеме болды” деген.

The Daily Telegraph-тың Серена Дэвисі Камбербэтчты мақтап, шоу “өте жағымды” деп пікірімен бөліскен. Ол тек “Холмсты түсіну тым оңай” және Шерлоктың басқа медия түрлеріндегі бейнесінде болған құпияның тапшылығы оның көңілінен шықпады.