Құлшәріп Өміршин

Құлшәріп Өміршин
	Құлшәріп Өміршин
Туған күні	1913
Туған жері	Тайсойған ауылы, Қызылқоға ауданы Гурьев облысы
Қайтыс болған күні	7 қаңтар 1987
Қайтыс болған жері	Атырау, Қазақстан
Азаматтығы	КСРО; Қазақ КСР
Әкесі	Өмірше
Жұбайы	Нағима Садирова
Балалары	Райыс, Райхан, Сәлімжан, Нұрбике, Бағытжан, Нұржамал

Құлшәріп Өміршин (1913, Тайсойған ауылы, Қызылқоға ауданы Гурьев облысы – 7 қаңтар 1987, Атырау) – Ұлы Отан соғысы және еңбек ардагері, мемлекет және қоғам қайраткері.

Өмірбаяны

Өміршин Құлшәріп 1913 жылы Гурьев облысы, Қызылқоға ауданы Тайсойған ауылында кедей шаруаның отбасында дүниеге келді. Руы Қаратоқай Беріш, Кіші жүз. ^[1]

1930 жылы Ойыл аудандық жетіжылдық мектебін бітірді.

1930 жылы Ақтөбедегі партия-кеңес мектебіне қабылданды. Одан КомВУЗ-ға ауысып партия қызметінің қырлары, насихатшылық жұмыстың үйренеді.

1933-1935 жылдары Қарабұтақ аудандық комсомол ұйымдарын басқарды.

1935 жылдың 11 қантарында НКВД кавалериялық полк құрамына әскерге алынып, әуелі курсант, кейін взвод командирінің көмекшісі қызметтерін атқарды.

1937 жылдың желтоқсанында әскери қызметінен босағасын ком.состав даярлайтын шекаралық мектепті үздік бітірді.

1937 жылы Ашхабадта шекаралық войскіде взвод комиссары болып істеді.

1937-1939 жылдары Ақтөбе облыстық партия комитеті Қарабұтақ аудандық комсомол комитетіне бірінші секретарь болды.

1938 жылы Қазақстан комсомолдарының екінші съезіне делегат. Қазақстан ЛКСМ Орталық комитетінің пленум мүшесі етіп сайланды, бұл құрметті 1945 жылға дейін иеленді.

1939 жылдың мамырында партия мүшелігіне қабылданды.

1939-1941 жылдары Ақтөбе облыстық партия комитетіне нұсқаушы инструктор, кейін сектор хатшы-меңгеруші қызметіне жоғарылатылды.

1941 жылы тамыздың бірінде Тайпақ әскери комиссариатына, Қазақ КСР-іне, Батыс Қазақстан облысына, Тайпақ ауданына әскери қызметке шақырылды. Облыстық партия комитетінде істейтін 19 жігіт бірден Ақтөбеде құрылған 312-атқыштар дивизиясына алынады. Олардың ішінде Жүсіп Әлсейітов, В.Тананайский, Т.Школьников, Я.Малиновский сынды облыстық партия комитетінің хатшылары, лауазымды жауапты жұмыстағы азаматтары бар. Құлшәріп Өміршиннің бұрынғы саяси жетекші деген әскери атағы, комитеттің әскери жұмылдыру бөлімін басқарғаны ескеріліп, бірден барлау ротасының саяси жетекшісі болып тағайындалады. Сол арада 19 күн өткенде Ленинград майданының Старая Русса деген жерінде ұрысқа түседі. 1942 жылы ауыр жарақатына, басшы-генералдардың майдан шегінен қашып кетуіне қарамастан, сол кездегі саяси басқарма бастығы Емельяновтың командованиені топтастыруы нәтижесінде өз алдына полк құрып, командир қызметін атқарады.

1942 жылдың сәуірінде Қ.Өміршин құрған әскери құрамалар қатары бірте-бірте көбейіп, қалаға жау аяғын бастырмау үшін жанталасады. Бұдан әрі әскери қызметі тағы да өзгертіліп, енді ол Новороссиядағы 217-полкте (Қара теңіз әскери тобы) батальон комиссары болып осы жылдың тамыз айынан 1943 жылдың наурызына дейін И.Петров бастаған 53-армия құрамында қызмет істейді.

Құлшәріп Өміршин майданда

1943-1944 жылдары Ворошиловград қаласы Степной майданына 27 армияға 206 дивизиясының 748 полкына партбюро жауапты хатшысы етіп тағайындалды. 1943 жылдың қазан айында сол полкпен Курск доғасындағы шайқасқа қатысып, фашистерді Днепр өзенінен қуып шығарды. Сол ерлігі үшін І дәрежелі Ұлы Отан соғысының орденін алды. Артынан 142 биіктікті алғаны үшін Ұлы Отан соғысының ІІ дәрежелі орденімен марапатталды. Богдан Хмельницкий атындағы орден полктың ерен ерлігі үшін берілді, ал полк Корсун Шевченконың атағын алды. 748 полк, 206 дивизия, 27 армия Украиның Сума, Полтава, Киев, Бело-Церковь облыстары неміс фашистерінен босатылды.

1944 жылдың ақпан айында Құлшәріп Өміршин қаруластарымен бірге жаудың ең ірі ұшақ алаңын қоршап алып, 9 ұшақ, 200 солдат, офицерін қолға түсіреді. Одан кейін Корсуно-Шевченко тобын да жояды. Осы кездердегі ұрысты ұйымдастыру мен басқарудағы ерлігі үшін Қ.Өміршиннің омырауына 1-ші дәрежелі Отан соғысы ордені тағылады. Ізінше 142-биіктікті алғаны үшін ол тағы да 2-ші дәрежелі Отан соғысының орденіне ие болады.

1944 жылы 24 наурыздан Пруд өзенінен өтіп, Батон қаласын алып, Бухаресті, Плоешті, Будапешті, Балатон көлін, Дебрецен, Вена қалаларын босатуға қатысты. Жеңісті 1945 жылы май айында Вена қаласында қарсы алды. Тоғыз рет жаралы болды, бірақ соңғы күніне дейін қатардан шыққан жоқ. Әскери борышын капитан шенімен аяқтады. ^[2]

Құлшәріп Өміршин жауынгерлік жолдастарымен

1946-1949 жылдары Гурьев облыстық партия комитетінің әскери бөлімінің меңгерушісі, одан кейінгі жылдары Форт-Шевченко аудандық, Бақсай аудандық партия комитеттерінің екінші хатшысы болды.

1952-1954 жылдары Қызылқоға аудандық партия комитетінің бірінші хатшысы болды.

1954-1962 жылдары Бақсай аудандық Кеңесі атқару комитетінің хатшысы болды.

1962-1964 жылдары “Путь Ильича” колхозының төрағасы ретінде болды.

1964 жылы Соғыс ардагері ретінде Қ.Өміршинге республикалық дәрежедегі дербес пенсия тағайындалды.

1964-1985 жылдары еңбектен қол үзбей, Махамбет аудандық автомобиль жолдары бөлімінде жұмыс жасады.

1981 жылға дейін құрылыс учаскесінің бастығы қызметін атқарды.

1983 жылы Республикада өткен еңбек және соғыс ардагерлері кездесуіне қатысып, сөз сөйледі.^[3]

Қоғамдық қызметі

Әлденеше рет облыстық партия комитетінің мүшесі, облыстық, аудандық Кеңес депутаттары болып сайланды.

Отбасы

Ол үлкен отбасы иесі, адал жар, өнегелі әке болатын. 1938 жылы Садирова Нағимамен отау тігіп, Райыс, Сәлімжан, Бағытжан есімді ұлдар мен Райхан, Нұрбике, Нұржамал атты қыздар өсірді. Бәріне де заман талабына сай жоғары білім алып берді. Олар бұл күнде халық шаруашылығының түрлі салаларында архитектор, геолог, геофизик, дәрігер, мұғалім, энергетик қызметтерін атқарып жүр. Мемлекеттік сыйлықтың иегері, ғылым кандидаттары. Олардан өрбіген немере, шөбере, жиендерінің өзі жиырмадан асады. ^[4]

Марапаттары

Отан соғысындағы ерлігі мен ұйымдастырушылық қабілеті үшін командованиесі 42 құрмет, 4 орден, 18 медальмен марапатталды.

Орталық Комитет, ЛКСМ, облыстық комитет, облыстық атқару комитетінің, республика автомобиль жолдары министрлігінің қаншама Құрмет, мақтау грамоталарына ие болды. 1960 жылы “Республика халық ағарту ісінің үздігі” белгісін алды. 1983 жылы “Махамбет ауданының Құрметті азаматы” атағы берілді. Махамбет ауылында орталығындағы көшелердің бірі оның есімімен аталды ^[5].

Қызыл Жұлдыз ордені (1.1944)
Ұлы Отан соғысының II дәрежелі ордені (3.1944)
Ұлы Отан соғысының II дәрежелі ордені (5.1945)
Ұлы Отан соғысының I дәрежелі ордені (4.1985)
Жұмысшы-Шаруа Қызыл Әскеріне ХХ жыл» медалі (1938)
Мәскеуді қорғағаны үшін медалі (1.1945)
«Кавказды қорғағаны үшін» медалі (4.1945)
Ерлігi үшін медалі
Ерен еңбегі үшін медалі
Ерен еңбегі үшін медалі
“1941-1945 Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін” медалі (1945)
Венаны алғаны үшін медалі (1945)
Будапештті алғаны үшін медаль (1945)
Қазақ КСР халық ағарту ісінің үздігі (1960)
«Еңбек ардагері» медалі
"1941-1945 Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 20 жыл" мерейтойлық медалі” (1965)
"КСРО Қарулы Күштеріне 50 жыл" мерейтойлық медалі (1967)
“В.И.Ленин туғанына 100 жыл толуына орай" медалі (1970)
"1941-1945 Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 30 жыл" мерейтойлық медалі (1975)
"КСРО Қарулы Күштеріне 60 жыл" мерейтойлық медалі (1977)
"1941-1945 Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 40 жыл" мерейтойлық медалі (1985)

Жарияланымдар

Құлшәріп Өміршин және басқа авторлар “Варшава тас жолында”, 1968

Ұлы Отан соғысында Москва қаласы үшін болған ұрыстарға қатысушы ретінде орталық баспадан 1968 жылы жарық көрген “Варшава тас жолында” деп аталатын кітап авторларының бірі болды.

Әдебиеттер

“Коммунистік еңбек”, 23 мамыр 1965
“Коммунистік еңбек”, 31 қазан 1980
“Лениншіл жас”, 8 шілде 1983
“Социалистік Қазақстан”, 30 қыркүйек 1983
"Егемен Қазақстан", 10 тамыз 1993
Ұлағатты өмір. Қүлшәріп Өміршинді еске алу кітабы. – Алматы: "Арыс" баспасы, 2003. ISBN 9965-17-106-8

Дереккөздер

[1] ttps://atr.kz/qogam/akzhele/

[2] ttps://aqtobegazeti.kz/?p=24739

[3] ttps://aqtobegazeti.kz/?p=27488

[4] ttps://atr.kz/qogam/ibraty-mol-myr/

[5] ttps://adilet.zan.kz/kaz/docs/V18TCL04265

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]