Құс жемінің түрлері

Құсбегілерден «қайыру» деген сөзді жиі естиміз. Бұл сөз құсты əр кезде əр түрлі бапта ұстау үшін оған берілетін жеміне байланысты айтылады. Мəселен, құсбегі қолындағы бүркітін қайырып, қалаған бір бабына келтіру үшін мына сияқты жемнің түрлерін береді:

• Қансоқта – өлген аңның немесе малдың туралмаған, қаны сорғалаған кесек еті.
• Қызыл – құстың қылғып қақшуына оңтайланып туралған қызыл ет. Мұның да қан-сөлі өзінде болуы тиіс.
• Тартпа – малдың немесе аңның желкесі, толарсағы, шандыры сияқты құнары аз сіңірлі жерлері.
• Сарбөртпе – туралған соң суға екі-үш рет шайып, сығып, біршама қан-сөлінен арылтқан ет.
• Ақжем – майдалап турап, суға салып қойып, əбден сығымдап, бар маңызынан айырған ет.
• Тоят – құс өзі алған аңның етін жұлып жеуі.
• Үрген өкпе немесе боз өкпе – сойылған малдың яки аңның өкпесіне пышақ тигізбей кеңірдегімен қоса алып үріп қояды. Сонда өкпе маңызынан айырылып, құсты белгілі күйге түсіретін жем болып шығады.

Құсбегілер қолындағы құстың жай-күйін бағып отырады да, қажет болса, бүркітке «ақжем» мен «боз өкпені» жүдету үшін, «тартпаны» шынықтыру үшін, «қансоқта мен «қызылды» семірту үшін, «сарбөртпені» құсты бір қалыпта ұстау үшін береді. Мұны қазақ «ойтамақ» деп те атайды.

Дереккөздер

«Сен білесің бе?» энциклопедиясы./Құраст.: Қ.Ж. Райымбеков, Қ.Т. Байғабылова. – Алматы: «Аруна» баспасы. – 700 бет. ISBN 9965-26-407-4