Үлкен Бұрылтау гипс кен орны

Үлкен Бұрылтау гипс кен орны - Жамбыл облысы Тараз қаласынан батысқа қарай 40 км, Аса темір жолы станциясынан оңтүстік-батыста 16 км жерде орналасқан. Оны 1904 жылы Ресей геологы В.Н. Вебер ашып, 1953-1989 жылдары Қазақстан геологтары С.Н. Кагнер, С.С. Бекетов, В.Н. Остапенко зерттеген.

Геологиялық құрылымы

Кен орны көлбеу қанатты ендік бағытта созылып жатқан Үлкен Бурылтау көтерілімінде орналасқан. Құрылым қанаттары флексура және сандық тәрізді қатпарлармен күрделіленген. Визе дәуірінде пайда болған кентасты қатқабат Үлкен Бурылтау көтерілімінің солтүстік беткейін бойлай 18-25 км-ге созылған сульфатты-карбонатты тау жыныстарынан тұрады.

Жатыс сипаты

Құлау бұрышы оңтүстік-батысқа қарай 3-12^°. Кен орнында 5 телім барланып, ондағы гипс кенінің 4 қабаттан құралғандығы анықталған. Ол қабаттар қалыңдығы 0,2-1,3 м болатын әктасты және сазды тақтатасты қатшалармен бөлінген. Қиманың терең қабаттарында гипстің ангидридке айналғандығы байқалады. Гипсі ұсақ кристалды, ақ түсті, тығыз. Оның кентастағы мөлшері 92%-ға жетеді. Қоры А+В+С категориясы бойынша 50,4 млн. т. 1961 жылдан кен орнын “Жамбылгипс” ӨК игеруде.