Үшарал-Кемпіртөбе газ кен орны

Үшарал-Кемпіртөбе газ кен орны — Шу-Сарысу шөгінді алабының Мойынқум ішкі ойысындағы газ кен орны. Жамбыл облысында, Тараз қаласының солтүстік-батысында 125 км жерде орналасқан. Кен орны алаңы 1962 жылы құрылымдық картаға түсіру бұрғылауын жүргізу барысында дайындалған.

Геологиялық құрылымы

Төменгі пермнің өнімді шөгінділерінің құрылымдық жайғасуы тізбек тәрізді орналасқан үш брахиантиклин қатпарлар - Кемпіртөбе, Үшарал, Батыс Үшарал - түрінде көрініс береді. Осыларда газ-су жапсарлары бірдей -465 м белгіде орныққан оқшауланған үш газ жатыны орын алған. Бұлардың әуелгі екеуі ендікке жуық, ал Батыс Үшарал брахиантикл иіні солтүстік-батыс бағытта созылған. Олардың жалпы өлшемдері (шектеуші -540 м-лік изогипса бойынша) 31x6 км, амплитудасы 220 м. Ең үлкен амплитуда Кемпіртөбе қатпарының (220 м), ең кіші амплитуда Батыс Үшарал қатпарының (120 м) үлесінде. Бітімдерінің шомбал-күмбездік типі, газарынды режимі, құмтастар мен алевролиттерден құралған жинауыштарының кеуекті-жарықшақты, жарықшақты-кеуекті түрлері барлық жатындарға ортақ болып табылады.

Жатыс сипаты

Кемпіртөбе жатынының күмбездегі ең төмен белгісі 730 м, биіктігі 115 м. Газды горизонттың жалпы қалыңдыгы 165 м, тиімдісі 115 м, газға қаныққанқалыңдық 71м. Ашық кеуектілігі 4,83%. Газға қанығу коэффициенті 0,6. Бастапқы қойнауқаттық қысым мен температура 10,26 МПа және 41°С. 19,17 мм шайбадагы газдың бастапқы шығымы 189 мың м³/тәу. Күмбезі 720 м-лік тереңдіктегі

Үшарал жатынының биіктігі 115 м. Өнімді горизонттардың жалпы, тиімді және газға қаныққан қалыңдықтары, тиісінше, 185, 115 жене 64,5 м. Ашық кеуектілік 3,57%, газға қанығу коэффициент 0,6. Қойнауқаттық қысымы мен температурасы 9,39 МПа және 39°С. 19, 17 мм штуцерде газ шығымы 228 мың м³/тәу.

Күмбезі 760 м тереңдіктегі Батыс Үшарал жатынының биіктігі 45 м. Газды горизонттың жалпы қалыңдығы 115 м, тиімдісі 55,4 м, газға қаныққаны 45 м. Ашық кеуектілігі 4,99%, газға қанығу коэффициент 0,6. Қойнауқаттық қысым мен температура 10,-22 МПа және 37°С. 19,17 мм-лік шайбадағы газдың бастапқы шығымы 35 мың м³/тәу. Жалпы қалыңдығы 451-487 м кунгур жіққабатына тиесілі сульфаттанған және галиттенген аргиллит қабатшалары бар тұз қатқабаты жатындардың жапқышы қызметін атқарады.

Құрамы

Төменгі премь газдары 98,86-99,32% азот пен 0,68% гелийден тұрады. Үшарал жатынында 0,46%-га дейін көмірқышқыл газы бар. Төменгі пермь горизонттарының сулары хлоркальцийлі, хлорид-натрийлі құрамды, тығыздығы 1160-1170 кг/м³, минералдылығы 198,9 г/л-ге дейін (Кепіртөбе), 252,6 г/л (Үшарал) және 212 г/л (Батыс Үшарал). Кен орны барлануда.