Үш саусақты ергежейлі қосаяқ
Үш саусақты ергежейлі қосаяқ - Salpingotus crassicauda Vorontzov, 1924
Кеміргіштер отряды
өңдеуRodentia
Қосаяқтар тұқымдасы
өңдеуDipodidae
Статусы
өңдеуIII-ші санат. Сирек таралу аймағы тар түр.
Генофондысын сақтау үшін таксонның маңызы
өңдеуТаралу аймағы шектелген және саны аз шекаралық түр - Әлемдік фаунадағы төрт түрдің бірі, тек Зайсан қазаншұңқыры ауданында ғана мекендейді.
Таралуы
өңдеуЗайсан қазаншұңқырының барлық құмдары. Қара Ертістің сол жағалауындағы Бүкон құмдары, Бозайғырқұм мен Дала, Қара Ертістін оң жағалаулындағы Өзнұра құмдары және Зайсан көлінің оңтүстік жағалауындағы шағын құмдар. Мекендейтін жерлері. Астық тұқымдастар – жусанды немесе астық тұқымдастар - әртүрлі шөптер өскен жартылай бекінген құмды жазықтар. Жайдақ және аса биік емес шағылдарда, тақырларда, сортаңды не қиыршық тасты аймақтарда сирек кездеседі, ал ірі жоталы құмдарда жоқ.[1]
Саны
өңдеуЖалпы сана аса көп емес – 10 км автомаршрутта 0.5-тен 12-ге дейін.[2] Бірақ та біршама қолайлы биотоптарда жекеленген жылдары бұл көрсеткіш жоғары – 13-тен (Букон құмдарының солтустік бөлігі) 39-ға (атсыз құмдардың оңтүстік шеті) жетеді, бұл кезде қосаяқтардың мекендеу тығыздағы Дала құмында 1 га-да 5.1, Букон құмдарында 10.7 бас болады.[3] Саны жылдар бойынша біршама өзгеріске ұшырайды. Қазақстанда тіркелген санының ең жоғарғы көрсеткеші төменгі көрсеткіштен 6-10 есе артып түседі.[4]
Негізгі шектеу факторлары
өңдеуҚолайсыз қыстардан кейін топырақты терең тоң басу және мұз басу қосаяқтардың қысқы ұйқы кезінде өлім – жітілге ұшырауы артады.[5] Жыртқыш аңдар мен құстардың да әсері болуы мүмкін.
Биологиялық ерекшіліктері
өңдеуЖеке тіршілік етеді. Қысқы ұйқыға жатады. Оған қыркүйекте кетіп, сәуірдің аяғында оянады.[6] Ұйқыға кетер алдында денесінің 28%-н құрайтындай май жинайды. Түнде белсенді. Жазда жеке аймақтарының ауданы 0.35 га-дан (емізуші аналықтар) 0.5 га-ға (ересек аталықтар) жетеді. Негізгі қорегі – тұқым және жәндіктер, аздап өсімдіктердің жасыл бөліген де жейді. Қолда ұстағанда күнбағыс, жүгері, құмық пен сұлы дәндерін, түрлі жәндіктерді, өрмекшілерді, құмырсқа жұмыртқаларын, нан, сол сияқты алма, сәбіз пен картопты сүйсіне жейді.[7] Ересек аналықтар бір маусымда 2 рет – мамыр мен маусында көбейеді, бұл кезде олар әрі буаз әрі ұрпақтарын емізеді. 1-6, орташа 3-4 ұрпақ әселеді. 9-11 айда жыныстық жағынан жетіледі.[8] Табиғатта тіршілік ұзақтығы 3 жылдан аспайды.[9]
Қолда өсіру
өңдеуЖақсы күтім болса қолға оңай үйренеді.[10]
Қабылданған алынған қорғау шаралары
өңдеуАлынбаған.
Қорғауды керек ететін шаралары
өңдеуАрнайы қорғау шаралары қарастырылмайды.
Зерттеу үшін ұсыныстар
өңдеуТаралу аймағы шектеулі шекаралық түр ретінде оның санына тұрақты мониторинг жүргізу, экологиясы мен биологиясын зерттеу.
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Воронцов и др., 1969; Мазин, Мурзов, 1990; Шенброт и др., 1995;
- ↑ Воронцов и др., 1969; Мазин, Мурзов, 1990;Мазин, Касабеков, 1983;
- ↑ Мазин, Мурзов, 1990;Мазин, 1996; 7
- ↑ Шенброт и др., 1995;
- ↑ Шубин и др., 1969;
- ↑ Мазин, Мурзов, 1990; Щербаков, 1977;
- ↑ Мазин, Мурзов, 1990; Шубин и др., 1969; Параскив, 1960: Исмагилов, 1972;
- ↑ Исмагилов, 1972; 10. Мазин, Мырзабеков, 1985.
- ↑ Воронцов и др., 1969;
- ↑ Мазин, 1996;
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |