Ұзынсу жазуы

Ұзынсу жазуы – көне түркі жазба ескерткіші. Ұзынсу (Иірсу) өзенінің сол жағалауындағы Үйтас деген жерден табылған. Ол қазіргі Жамбыл облысы Қордай ауданындағы Иірсу өзені бойында. Жазба әдебиетте бұл өзен Ұзынсу аталып кеткен. Ескерткішті Қазақстан ғылым академиясының Тіл білімі институтының эпиграфика экспедициясы 1963 жылы ашқан. Жартасқа түркі халықтарының «Орхон-Енисей», «Талас» жүйелі әліпбиінің сегіз таңбасы мен үш пиктограммасы бейнеленген. Жазу оңнан солға қарай оқылады. Бұл «Ал ес аң, ал ар оқ, аб оң» түрінде транскрипцияланды. Мұны қазіргі қазақ тілінде баяндасақ: «Алдың дос қауіпті аң (айдаһар), ал арбаулы (қасиетті) оқ, аңға шық, жолың болсын» деп оқылады. Жазу сипатына көз салсақ, сөздің бәрі де бір буынды әріптерден құралған. Бұлар ежелгі түркі жазу әліпбиінде де бар. Ал сөйлемде айтылатын сөздердің тек бір буынды болып келуінің өзі де тілдің көнелігін байқатады.