Һарун

Һарун - Мұса пайғамбардың үлкен бауыры. Исрайыл ұлдарының ұл сәбилерінің қырғыны басталмас бұрын, яғни Перғауынның қаһары төнбей тұрып дүниеге келді. Тарихи деректер бойынша Һарун пайғамбар жөнінде былайша айтылады. Оның дене бітімі Мұса пайғамбардан гөрі ірілеу, бойы ұзындау, ақшыл реңді, жалпақ денелі, жұмсақ мінезді және маңдайында мең бар болатын. (Хаким, Әл-Мустәдрәк II, 577).

Ерекше қасиеттінің бірі тілі шебер әрі түсінікті болатын. Сол себепті тілі пәлтектеу болған Мұса пайғамбар Мәдиәннан Мысырға қайтып келе жатып, Синай тауында Аллаһтан аян келген кезінде бауыры Һарунды өзіне көмекші етіп беруін сұраған болатын: (Мұса а.с.) «Раббым! Рас, мен олардың мені жасынға шығаруынан қорқамын. Көкірегім тарылып, тілім жүрмей ме деп қорқам. Сондықтан Һарунға да (пайғамбарлық) жібер. Әрі олардың менен алар өш-ақысы бар, сондықтан мені өлтіре ме деп қорқамын!», – деді. (Шұғара сүресі 12-14-аяттар). «Маған жанұямнан көмекші бер. Харун бауырымды. Ол арқылы арқамды қуатта. Оны істеріме ортақ қыл. Сені көп дәріптеуіміз үшін. Сені көбірек еске алуымыз үшін. Күдіксіз Сен бізді көріп тұрасың»,-деді. (Tаhа сүресі 29-35 аяттар).

Аллаһ Тағала пайғамбары Мұсаның дұғасын қабыл қылғанын білдіріп: «Әй Мұса! Сенің тілегің берілді!» (Tаhа сүресі 36-аят) деп уахи етті. Осылайша Һарунға да сырттай пайғамбарлық берілген болды, әрі сол жерде екеуіне: «Кәне, Перғауынға барып: «Біз Әлемдердің Раббысының елшілеріміз»; «Исрайыл ұрпақтарын бізбен бірге қоя бер!», – деңдер» (Шұғара сүресі 16-17 аяттар) деген алғашқы пайғамбарлық әмір берілді.

«Уа Раббымыз! Шынында біз оның өктемдік қылуынан немесе шектен шығуынан қорқамыз», (Tаhа сүресі 45-аят) деп Аллаһқа дұға қылған Мұса мен Һарунға Аллаһ Тағала: «Қорықпаңдар! Мен сендермен біргемін. Естимін де көремін!» (Tаhа сүресі 46-аят) деп жебеді.

Осы әмірлерді алып Мұса және Һарун пайғамбар Перғауынның cарайына келіп ат басын тіреді. Оларды қабылдаған Перғауын екеуінің айтқандарын естігенде қаны басына шапты. Ол екі асыл тұлға, өздерінің әлемдердің Раббысы таңдаған пайғамбар екендіктерін айтып, оны Аллаһқа құл болуға шақырып келіп отырғандарын жеткізді. Ал Перғауын: «Мен, сендердің ең ұлы раббыларың!» (Назиғат сүресі 24-аят) деп сандырақтап, дағуатқа тәкәппарлықпен қарады.

Ағайынды қос пайғамбар Перғауынға қарсы ұзақ күресті. Талай-талай қызу тартыстарға дейін барды. Бәрінде Харун пайғамбар екеуінің атынан сөз сөйлеп отырды. Соңында өздерін қуған Перғауын мен оның қауымын теңізге батырып Мысырдан қашып шыға жөнелген қос пайғамбар үмметінің шөлдегі ұзын сабылған сапарларына, сол кездегі Исрайыл ұлдарының істеген опасыздықтарына төзе білді. Бұл Құран Кәрімде баяндалды. Солардың бірі Мұса пайғамбар Тәңірмен жүздеспекке (әрине перде артынан) «Тур» тауының басына кеткен кезде болды.

Мұса өзі жоқ кезде Исрайыл ұлдарына бас көз болуды бауыры Һарунға тапсырған болатын. Құранда Тур тауындағы жүздесу 30 түнге жалғасып, сосын тағы 10 күнге ұзартылғаны айтылады. Осы тау басындағы қырық күндік Раббымен оңашаланудан кейін Мұса пайғамбар төменге түскен кезде Исрайыл ұлдарының бұзау мүсініне табынып жатқанын көрді.

Исрайыл ұлдары Мысырдан шығарда алтын, күмістерімен қоса, қымбат заттарын бірге ала шыққан-ды. Мұса пайғамбар тауға кете сала араларынан Сәмири деген адам оларға алтын күмістерінен Сиыр-Тәңір мүсінін жасап, содан тілек тілеуге шақырған болатын. Себебі өздерінің шөлдегі қиындықтарын Мұса мен Һарунның Раббыларының әлсіздігінен деп ойлаған еді. Бұғaн оңай көнген яһудилер алтын күмістерін ортаға салды. Бұзау мүсініне жететіндей алтын күмістерін аямаған Исрайыл ұлдары өздері жасаған бұзау мүсініне табына бастады. Харунның: «Әй, халайық. Сендер осы арқылы сыналып отырсыңдар. Сендердің шын Тәңірлерің Рахман. Сондықтан маған еріп, әміріме құлақ асыңдар» (Tаһа сүресі 90-аят) деген үгіт насихаты Исрайыл ұлдарын тоқтата алмады. Олар қасарысқан күйі «Мұса бізге қайтып келмейінше осыған табынудан танбаймыз» (Tаһа сүресі 91-аят) десті. Мұса пайғамбар Тур тауынан оралғанда бұл сұмдықты көріп ашуланғаны сонша, Һарун пайғамбардың жағасына жабысып, оны кінәләй бастады. Ол: «Әй Һарун. Мыналардың адасқанын көре тұра маған неге келмедің. Әлде әміріме қарсы шықтың ба?», деген болатын. (Tаһа сүресі 92-93 аяттар) Әрине мұнда Һарун пайғамбардың кінәсы жоқ, кінәлі тек қанағатсыз Исрайыл ұлдарының өздері ғана. Мұса пайғамбар мұның бәрін бастаған Сәмири екендігін анықтап, оны араларынан қуып жіберді.

Осыдан көп ұзамай Аллаһ Тағала Мұсаға бауыры Һарунның ажалы жақындағанын білдіріп, оны тау басына апаруды әмір етті.

Аллаһ әмірімен Мұса Һарун пайғамбарды қолынан ертіп тау басына алып барды. Жандарында Һарунның Сибр және Сиббир атты ұлдары да бар еді. Тау басында олар бұрын соңды көрмеген керемет сұлу ағаш, дайын тұрған үй, үйдің ішінде тапшан, тапшан үстінде хош иіс мүңкіп тұрған төсек тұрғанын көрді. Ағайынды пайғамбарлар төсекке қатарласып жатты. Мұның себебі Мұса пайғамбар бауырын жалғызсыратқысы келмеді, әрі өзі де ажалды сезініп көргісі келген болатын. Һарун сол жерде Раббысына жан тәсілім етіп, фәниден озып кете барды. Ал Мұса пайғамбар Һарунның жаназасын сол жерде оқып, мәйітін сол таудың басына жерледі. Яһудилер Тиһ шөліндегі бұл тауды «Туру Һарун», яғни Һарунның тауы деп атайды. (Tабәри, Тарих I, 223).