Әбдіуақап Қара
Әбдіуақап Қара — ғалым, түрколог, мұстафашоқайтанушы. 1961 жылы 19 қарашада Түркияның Ыстанбұл қаласында туған. Ата-бабалары қазіргі Қазақстанның шығысындағы Марқакөл аймағында мекендеген. Әбдіуақап Қара Есберді батырдың жетінші ұрпағы. Ыстамбұлдың Этилер ауданында тұратын Мұстафа Шоқайдың рухани ұлы Әлім Алмат 2018 жылы 1 ақпан күні 101 жасында дүниеден озды. 1917 жылы Ырғызда дүниеге келген Әлім Алмат дүниежүзілік соғыста немістерге тұтқынға түсіп, Түркістан легионында болған. Соғыстан кейін Париж қаласына барып Шоқайдың зайыбы Мария апамызды тапқан. Музыкант жас жігітке көмектескен Мария оны Түркияға жібереді. Түркияда мемлекеттік консерваторияда ұзақ жылдар скрипкашы болып қызмет атқарды.
| Әбдіуақап Қара | |
| Abdulvahap Kara | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Азаматтығы | |
| Ұлты |
Қазақ |
| Қызметі |
түрколог, мұстафашоқайтанушы |
Әлім ағамызбен Шоқайтанушы болғаннан кейін араласып тұратынмын. Ақ көңіл, әңгімешіл, кішіпейіл, Мұстафа Шоқай десе ішкен асын жерге қоятын керемет кісі еді. Шоқай немесе легион туралы жаңа еңбек жазғанда міндетті түрде бірінші ағамызға апарып оқып, пікірін алып тұратынмын. Сонда ол жаңа шыққан кітаптарымды көріп қуанып батасын беріп отыратын.
Туған ағамдай жақсы көретін Әлекеңнің өзі де мені жақсы көрді. Үйіне әр барғанымда, телефон соғып, хал-жағдайын сұрағанымда қуанып қалатын. Бірақ өзі ешқашан маған телефон соғып шақырмайтын. Оның себебін “Сен ғалым адамсың, жұмысың көп, телефон соғып үйіме шақырып уақтынды алғым келмейді. Қолы бос болса, өзі келеді деп күтіп отырамын” дейтін.
Оған келіп-кетіп жүрген бір Шоқайтанушы; “Сізше кім мықты Шоқайтанушы Әбекең бе? Мен бе? Оны көбірек жақсы көресіз бе, мені ме?” деп сұраған көрінеді. Сонда ешкімнің көңілін қалдырғысы келмейтін ағамыз “Шоқайды кім зерттесе, азды көпті еңбек жазса, барлығын бірдей жақсы көрем, құрмет тұтам. Олардың ешқайсысын бір-бірінен айырмаймын. Бәрі мен үшін бірдей қымбат” деп жауап берген екен.
Өмірбаяны өңдеу
1982 жылы Боғазичи университетінің Электроника бөлімін бітірді. Еңбек жолын Стамбул қаласындағы Ататурк әуежайында электроника департаментінде техник маман болудан бастады. 1986 жылы Стамбұл университетінің тарих факультетін бітіреді. 1986-1988 жылдары Стамбұлда «Қазақ түркілері қорында» басқару алқасы мүшелігіне сайланады. 1987-1988 жылдары Стамбұлдағы Осман Мемлекеті мұрағатында жұмыс істейді. 1988- 1995 жылдары Германияның Мюнхен қаласындағы «Азаттық» радиосының қазақ редакциясында жұмыс істеді. 1994 жылдары Мюнхен қаласында «Еуропа Қазақтары» деген атпен кітапша шығарған. 1995 жылы Германиядан Түркияға қайтып, Мимар Синан университетіне оқытушы және ғылыми қызметкер ретінде жұмысқа кірді. 1997 жылы осы университетте «1986 жылғы Желтоқсан оқиғалары» атты магистрлік, 2002 жылы «Мұстафа Шоқайдың әмірі мен күресі» тақырыбында докторлық диссертация қорғады. Осы жылдың қараша айында докторлык диссертациясы «Түркістан жалыны. Мұстафа Шоқайдың өмірі мен күресі» деген атпен Стамбұлда жарық көрді. 2004 жылы бұл кітап қазақшаға аударылып, «Мұстафа Шоқай. өмірі, күресі, шығармашылығы» деген атпен Алматыда «Арыс» баспасынан жарық көрді.[1]
Еңбектері өңдеу
- Түркістан отының өмірі мен күресі Мұстафа Шоқай (2002)
- Свастика мен Қызыл Жұлдыздың арасында, Автор Дженгиз Дагжы (2006)
- Қазақстанның жаңғыруы 1986 Желтоқсан оқиғасы (2006)
- Түрік кәсіпкерлері мен инвесторларына арналған Қазақстандық нұсқаулық (2008)
- Бостандық рухы Нұрғожай Батырдың Осман Батыр туралы естеліктері (2009): Астанада басылған.
- Еуразияның өсіп келе жатқан жұлдызы Қазақстан (2011)
- Свастика-ерлер мен Қызыл Джулдыз Канталас арасындағы Түркістан легионының сабақтастығы авторлық құқық,
- Әмір Темір және оның мұрасы симпозиумының материалдары (2007)
- Исламға дейінгі дәуірден қазіргі түрік әлеміне проф. Dr. Гүлчин Чандарлыоглуға сыйлық (2008)
- Қазақстан-Түркия қатынастары және біздің дәуірдегі түрік әлемі, Бағдад Әміреев, Қазақстан елшісі (2011) редакциясы
- Қазақстан Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауындағы Жаңа Қазақстан (2007 ж.)
- Қазақстан және қазақтар көне заманнан бүгінге дейін (2007)
- проф. Dr. Немат Келімбетов «Қызғаныш» (2011), «Кәрілік» (2011) және «Ұлыма хаттар» (2011) аударма кітаптары
Түркия мен Қазақстанда көптеген мақалалары жарық көрді.
Марапаттары өңдеу
- 2003 жылы наурызда Түркия Жазушылар Одағының өмірбаян сыйлығы (Түркістан оты кітабы үшін)
- Қазақ түріктерінің бүкіл тарихы мен мәдениеті бойынша дайындаған еңбектері үшін 2007 жылдың қазан айында Қазақстан Алматы әкімдігінің Құрмет наградасы.
- 2008 жылғы шілдеде Қазақстан Президентінің Астана қаласының 10 жылдығына арналған медалімен,
- 2008 жылы тамызда ҚР Мәдениет және ғылым министрлігі Тіл комитетінің «Қазақ түрік тіліне сіңірген еңбегі» медалі.
- 2011 жылы қыркүйекте ТҮРКСОЙ-ның ақын Қасым Аманжоловтың 100 жылдығы медалі.
- 2011 жылдың қарашасы ҚР Білім және ғылым министрлігінің «Қазақстан ғылымына қызмет көрсету» медалі.
- 2011 жылы желтоқсанда Қазақстанның Анкара елшілігінің «Қазақстан-Түркия қатынастары қызметі» медалімен марапатталды.
- Ол 2010 жылы Қазақстандағы «Жас Қазақ университеті» газетінің шешімімен Қазақ диаспорасындағы «Жыл адамы» атанды.
Дереккөздер өңдеу
- ↑ «Алаш» қозғалысы. Алматы, 2008. ISBN 9965-32-715-7
Сілтемелер өңдеу
- Dokuz Taş makalesi Мұрағатталған 2 шілденің 2010 жылы.
- Abdulvahap Kara ömürü ve eserleri Мұрағатталған 4 қазанның 2011 жылы. Abdulvahap Kara ömürbeyanı.
- Doğu Türkistanda yazılmış tarihi bir roman tanıtımı
- Doç. Dr. Abdulvahap Kara ve meslek arkadaşları Мұрағатталған 28 қаңтардың 2007 жылы.
- Kitaplar yüzünden evini terk eden yazarlar(қолжетпейтін сілтеме)
- Kazak Türklerinde Kartalla Avcılılık(қолжетпейтін сілтеме)
- Желтоқсан көтерілісі,Түркиядағы қандастар жөнінде Мұрағатталған 5 наурыздың 2016 жылы.