Әбсемет

Әбсемет, Абайдың жиені. Құнанбайдың інісі Жақыптың қызынан туған. М. Әуезов Әбсемет жөніндегі мағлұматтармен бала кезінен таныс болған. «Тұрысбек 1882 жылы туған» деп аталатын қолжазбада Ыстамбекұлы Әбсемет туралы деректер бар («Абайтанудан жарияланбаған материалдар», 323-бет). Жазушы Әбсемет туралы деректер көзін әсіресе «Абай жолының» соңғы кітабында толығырақ пайдалану мақсатымен көбірек іздестірген. Абайдың 1933 ж. шыққан жинағындағы «Әбдірахман науқастанып жатқанда» өлеңінің: «Әбсемет жиенің» деген өлең жолына түсінік бере келіп:

«Әбсемет Алматының адамы. Мағауия соның үйінде жатып, күтіміне, көмегіне қатты риза боп, Абайға хат жазған»

деп, жазушы Әбсемет туралы оқиғаларды қайдан алғанын әңгімелейді. М. Әуезовтің тілге тиек етіп отырған дерекке екі турлі себеппен қараған: біріншісі - Әбсеметтің кім екенін анықтау. Өйткені оны романда суреттегенде, нақты деректерді негізге алуды мақсат еткен. Екіншіден, Әбсемет - Мұхтардың нағашы атасы, Омархан Әбсеметтің қызы Нұржамалға үйленген, Мұхтар осы Нұржамалдан туған. Ал жазушының жұбайы В. Әуезова «Алғашқы жылдар» естелігінде Әбсеметтің «Қилы заман», «Қараш-Қараш» повестерін жазуға дерек іздеп, Алматыға нағашыларын іздеп барғанын айтады. Сөйтіп Әбсеметке қатысты деректерді зерттеп, жинастырудың нәтижесінде «Абай жолы» эпопеясының 4-кітабындағы «Қапада» деп аталатын тарауында Әбсемет пен оның үй іші жақсы суреттелген.