Әбубәкір

«Әбубәкір», Мұхтар Әуезовтің мақаласы. «XIX ғасыр мен XX ғасыр басындағы қазақ әдебиетінің оқу құралы. 7-сыныпқа арналған» деп аталатын кітапта жарияланды. Әуезов бұл зерттеуін «Өмірі мен шығармалары» деп атапты. Онда Әбубәкірдің өмірі туралы мағлүматтың аз екендігін және 1905 ж. Каримов баспасында Нығметжан Нығматуллиннің бастырған «Әдебиет қазақия» атты кітабынан басқа шығармаларын кездестіре алмағанын айтады. Оның өмір тарихынан белгілісі - Кіші жуз ішіндегі Жетіру, оның кердерісі екендігі. Ауылы Жайық алабындағы Кербұғы суының жағасында, сол жерде «Әбубәкір ағашы» деген ағаш кейінгі замандарға дейін сақталып келіпті. Жасында хат таныған ақын ерте молдалық құрады, содан да «бала молда» атанады. Ол өз ауылында тұрмай, Тұзтөбенің қасындағы Томарөткел деген жерге қоныстанады. Алғашында осында өзге молдалар секілді жаназа шығарып, садақа алуды кәсіп етеді. Томарөткелде Сейіт Нурмұхамет баласы, Сейітқадыр Әлі баласы, Сабыр Байәділ баласы сияқты төре-билердің жыршысы, мақтаушысы болып жүреді, «көңілашар ақын» атанады. Орынбордың бай саудагерлерімен де араласады, болыстың песірі болып та істейді. 20 ғасырдың басында 60 жас шамасында қайтыс болады. Әбубәкір өз айналасында даңқты ақын сөздерін жаттап алып, айтып жүретіндер көп болыпты. Ол салт-санаға өте жүйрік ақын ретінде танылған. Сырқат болып жатқанда жазылған «Жел кірді өмірімө он бесімде», өлеңін өмірбаяндық туынды десе де болады. Мұнда айтпағы: жаста ғылым ізде, білім алып, өнер табу, жақсыға ілесіп, жақсы болу, өсу, қатардан қалмау еді. Жазушы мұнда терең суретті көрініске ұмтылу жоқ екенін айтады да: «Бар сөзін есиеттік жағынан, мағынажағынан ұғымды жырламақ қа тырысады. Тілі - тақ-тақ жадағай, екінің бірі сөйлеп жүрген тіл. Қолына қалам ұстап отырып жекешеленіп, ұңіліп отырып жазған өлең. Сондықтан бунда айнымайтын бір қалыптылық бар» дегенге тоқтайды. «Еменшілік заманда» т. б. жырларында қазақ басындағы, өмірдегі әрқилы жайларды сөз етеді. Таптық түрғысынан, әлеуметтік, қоғамдық жағынан болсын, Абай заманының ақыны екендігін айтып, М. Әуезов онымен салыстырады. Әбубәкір жалпы заман мен ханды, биді, батырды бос мақтайтынын және көп нәрсені сынағанмен, онысын көкейіне қондырмайтынын, Абай болса терең шомып бағасын беретінін, өлшеуден аспай жыр ұшығын тұспалдаумен тынатынын әңгіме етеді.