Әлам әд-Дин әл-Жауһари

Әлам әд-Дин әл-Жауһари (шамасында X―XII ғғ.) ― Отырардан шыққан лексикограф, ақын, ғалым. Исмаил әл-Жауһаридің ұлы. Ол туралы деректер бізге XIII ғасырда өмір сүрген Ибн Саид әл-Кифти мен неміс ғалымы Г. Зутер (1848―1922 жж.) арқылы жеткен. Әлам әд-Дин әл-Жауһаридің жастық шағы Аббас әулеті империясының күйреуі кезінде өткен. Әйтсе де ол жасынан үлкен білім ошақтарынан сусындаған. Сұлтан сарайларында өткен сөз зергерлері мен ғалымдар, ойшыл даналар, өнерпаздар кездесулеріне жиі қатысып тұрған. Ол араб, парсы, үнді тілдерінде жазды. Әлам әд-Дин әл-Жауһари шешендік өнерімен, терең ойларымен тыңдаушыны баурап алатын болған. Ол ата жұртынан шыққан, атақты жерлестері Аббас әл-Жауһари, Әбу Насыр әл-Фараби, Исқақ әл-Фараби шығармаларымен таныс болды. Әлам әд-Дин әл-Жауһари туралы тарихи деректер оның математика саласында аса күрделі еңбектер жазғанын, астрономиялық аспаптар жасау және оларды пайдалану ісінде асқан шеберлігімен танылғанын мәлімдейді. Әлам әд-Дин әл-Жауһаридың ақындығы да бар. Оның бәйіттерінің біршамасы Әйел көркі – жүзінде, Еркек көркі – ісінде дегендей афоризмдік нақыл сарынында жазылған.