Әлеуметтік лирика

Әлеуметтік лирика — лирикалық жанрдың тақырып мазмұнына қарай бөліп қаралатын, көбінесе қоғамдық өмірге қатысты маңызды мәселелерді қозғайтын ақынның заманға, халықтың тарихы мен бүгінгі тағдырына көзқарасын білдіретін үлкен саласы. Лирикалық поэзияны тақырыбына қарай саяси лирика, азаматтық лирика, философиялық лирика, көңіл күй лирикасы, табиғат лирикасы, махаббат лирикасы деген сияқты жанрлық түрлерге бөліп ажыратуға болады. Бұлай бөлудің өзі, әрине, белгілі дәрежеде шартты нәрсе. Кейде саяси-әлеуметтік лирика деп кеңірек алып қаралады. Ал азаматтық лирика да осыған жалғасып, астасып жатады. Өйткені азаматтық тақырыпты көтерген ақын әлеуметтік жайды, жағдайды айтпай тұра алмайды, сондай-ақ әлеуметтік тақырыпты алған ақын да азаматтық борышқа соқпай кете алмайды.

Әлеуметтік лириканың арқауы-қоғамдағы, адамдардың қарым-қатынасындағы елеулі құбылыстар, халықтық, ұлттық мүдде, ақынның солар туралы толғануы, тебіренуі. Азаматтық парыз, ар-ождан, қауым алдындағы жауапкершілік, рухани жүк сияқты белгілі бір сәтте қоғам алдында тұрған, яки қоғам көтеріп отырған әр алуан жайлар әлеуметтік лириканың мазмұны бола алады. Әлеуметтік лирикада халықтық, адамгершілік сарындар басым келеді. Өйткені онда сол ортаның мақсат-мүддесі, тілек-талаптары мен қол жетпеген арман, ойлары көрінбек. Жалпы қоғамдық мақсатпен ұштастыра отырып өз ой-топшылауын, өз сезім-әсерін білдіреді. Тақырыпты дұрыс көтеріп, терең толғағанда және тартымды етіп айта алғанда, ақын көпшіліктің көңіліндегі көкейтесті жайды орынды көтерген болады да, творчестволық табысқа жете алады.