Өсімдіктің қоректенуі

Өсімдіктің қоректенуі

Өсімдіктің қоректенуі – өсімдіктердің қоршаған ортадан бейорганикалық қосылыстарды қабылдап, бойына сіңіруі және олардың өсімдік бөліктерінің қалыптасуы мен жаңаруына, функцияларының энергиямен қамтамасыз етілуіне қолданылатын органик. заттарға айналуы. Фотосинтез және өсімдіктің минералдық қоректенуі ашылған соң өсімдіктердің екі негізгі: ауамен және топырақ арқылы қоректену көзі анықталды. Топырақ арқылы өсімдіктің қаректенуі минералдық қосылыстар мен топырақтағы органикалық заттар арқылы жүзеге асады. Дегенмен өсімдіктің қаректенуі үшін көміртек (С), оттек (О), сутек (Н), азот (N), фосфор (P), күкірт (S), калий (K), кальций (Ca), магний (Mg), темір (Fe), т.б. қажет. Қоректік заттарды өсімдік көмірқышқыл газ (СО₂) түрінде ауадан, су (Н₂О) және минералдық тұздар иондары түрінде топырақтан алады; азотты тамыры арқылы сіңіргенде, оларды нитратты немесе аммоний тұздары түрінде қабылдайды. Ал ауадағы молекулярлы азоттың еркін қозғалыстағы түрін өсімдіктер жеңіл қабылдайды немесе азотжинаушы микроорганизмдердің көмегі арқылы сіңіреді. Ал қалған элементтер ион алмасу процесінде катиондар түрінде тамыр клеткалары арқылы сіңіріледі. Ол үшін топырақта ауа алмасып, тамыр оттекпен белсенді демалуы қажет.

Жоғарыда аталған макроэлементтермен қатар өсімдіктің қоректенуіне микроэлементтер: мыс (Cu), бор (B), марганец (Mn), мырыш (Zn), молибден (Mo), кобальт (Co), т.б. қажет. Өсімдік ағзаларына енген қоректік элементтер зат алмасу процесіне қосылады. Олар кейде өсімдік жасушаларында клетканың физ.-хим. қасиеттерімен анықталатын иондар түрінде де кездеседі. Көптеген өсімдіктердің қоректенуі микроорганизмдердің тіршілігімен тығыз байланысты. Кейбір өсімдіктер гетеротрофты (дайын органик. заттармен қоректенеді) тіршілікке бейім келеді. Ал паразитті және жартылай паразитті өсімдіктер толық гетеротрофты қоректенуге көшеді (қ. Гетеротрофты ағзалар). Өлі органикалық қалдықтармен қоректенуді сапрофиттік, ал мұндай өсімдіктерді сапрофиттер деп атайды. Өсімдіктің көпшілігі көмірқышқыл газын сіңіріп, оны органикалық қосылыстарға айналдырады. Қоректенудің бұл түрін автотрофты деп атайды. Мұндай қоректену барлық жоғары сатыдағы өсімдіктерге, балдырларға және кейбір бактерияларға тән. Гетеротрофты өсімдіктер өлі органикалық қалдықтарды алғашқы минералдық заттарға дейін ыдыратады.

Өсімдік шаруашылығында өсімдіктің қоректенуін реттеп отыру органикалық және минералды тыңайтқыштарды қолдануға негізделген. Ол үшін топырақтың құнарлылығы, дақылдың физиологиялық ерекшеліктері мен элементтерді шығаруы, қолайлы су режимі, т.б. есепке алынады. Өсімдіктің қоректенуі арқасында органдардың өсуі, артық заттың қорға жиналуы, ақырында жемісі мен тұқымының жетілуіне қажетті қорек және энергия түзіледі. Өсімдіктің қоректенуі дұрыс жүруі үшін тұзды топырақтарды мелиорациялау, топырақты өңдеу және арамшөппен күрес, т.б. агротехникалық шаралар қолданылады. Өсімдіктің қоректенуіне байланысты табиғатта заттардың үлкен биогеохимия айналымы жүреді.

Қоректік заттардың жетіспеушілігі

Қоректік заттардың жетіспеушілігінің әсері өсу қарқынының шамалы төмендеуінен оның айқын баяулауына, деформациясына, түсінің өзгеруіне және тіпті өсімдіктің өліміне дейін болуы мүмкін. Жетіспеушілік анықталған кезде оларды талдауға жеткілікті көрінетін визуалды белгілер сирек кездеседі. Көптеген тапшылықтар көп және орташа. Алайда, тек бір қоректік заттардың жетіспеушілігі сирек кездесетініне қарамастан, азот әдетте ең жетіспейтін қоректік зат болып табылады.

Тағы қараңыз

• Өсімдіктер морфорлогиясы.
• Өсімдіктер Физиологиясы. Мұрағатталған 10 мамырдың 2013 жылы.
• Өсімдіктер биотехнологиясы.
• Өсімдіктер анатомиясы.
• Өсімдіктер генетикасы.

Сілтемелер

• Өсімдік өсіру.
• Өсімдіктер.