I Йазид
I Йазид ибн Мұғауия (645—683) — 680 және 683 жылдар аралығында билеген Умәйя әулетінен шыққан екінші араб халифі, I Мұғауияның ұлы. Әли әулетінің бәсекелесі болған, сондай-ақ имам Хусәйннің саяси бәсекелесі болған[1].
| I Йазид ибн Мұғауия араб.: يزيد بن معاوية بن أبي سفيان | ||
| ||
| Лауазымы | ||
|---|---|---|
| ||
| 28 сәуір 680 — 11 қараша 683 | ||
| Ізашары | I Мұғауия | |
| Ізбасары | II Мұғауия | |
| Өмірбаяны | ||
| Діні | Ислам | |
| Дүниеге келуі | 20 шілде 647 | |
| Қайтыс болуы | 11 қараша 683 (36 жас) Дамаск, Сирия | |
| Династия | Умәйя әулеті | |
| Әкесі | I Мұғауия | |
| Балалары | II Мұғауия Халид ибн Йазид Атихат бинт Йазид | |
| I Йазид ибн Мұғауия Ортаққорда | ||
өңдеу  |
||
Өмірбаяны өңдеу
Йазид ибн Мұғауия 647 жылдың 20 шілдесінде I Мұғауияның шаңырағындадүниеге келген. Таққа әкесі қайтыс болғаннан кейін мұрагерлік жолмен отырған. және ол Мекке мен Мединеден басқа аймақтардан өзіне биат алды. Ал Хиджаздағы Әбд Аллаһ ибн Зубайр мен Хусәйн ибн Әли оған биат етпей, Мединеден Меккеге барып, соғысқа әзірленеді. Оларды бағындыруға Әмір ибн Зубайрдің қолбасшылығымен шыққан халифа Йазидтің 2 000 әскері меккеліктерден жеңіліп қалды.
Бұл жағдайды естіген Куфалықтар Хусәйнды өз елдеріне шақырды. Мұны естіген халифа Куфадағы Хусәйн жақтастарын Ұбайдұллаһ ибн Зияд басшылығымен қатты жазалайды. Ал бұдан хабарсыз Хусәйн жақын туыстарымен Куфаға жолға шыққан болатын. 2 000 халифа әскері Хусәйнды Кербела маңында қоршауға алып, Йазидке биат етпегендігі үшін Әлидің ұлы және Мұхаммед пайғамбардың немересі Хусәйнды өлтіреді. 680 жылғы Кербеладағы бұл оқиғадан кейін Ислам әлемі дүр сілкініп, әр жерлерде халифаға қарсы көтерілістер белең алады.
Йазидтің Хусәйнді өлтіруі – халифаға лайық әрекет емес деп есептеген Медине халқы Умәйя әулетіне қарсы бас көтерді. Халифа көтерелісті басу мақсатында іріктелген 10 000 сарбазымен Мүслім ибн Ұқбаны Мединеге жібереді. 683 жылы Мединедегі Харра қақпасының алдында өткен кескілескен шайқаста мединеліктер жеңіліске ұшырады. Халифа әскері үш күн бойы Медине қаласын тонап, одан соң Меккеге беттейді. Халифа әскерінің қолбасшысы жолда дүние салады, оның орнына Хусәйн ибн Нумайр әскерге қолбасшылық жасайды. 683 жылы халифа әскері Мекке қаласын қоршап, тас атқыштармен қалаға тас жаудырады. Алайда шайқас қызған сәтте халифа Йазидтің өлімі жайлы хабар келіп, халифа әскері Сирияға оралады[2][3].
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Ibn Hajar Al-Asqalani, Ahmad bin Ali. Lisan Al-Mizan: Yazid bin Mu'awiyah.
- ↑ Райш тайпасы және Омайяд халифалары
- ↑ [1] Hosay Trinidad: Muharram Performances in an Indo-Caribbean Diaspora By Frank J. Korom Page 24
Тағы қараңыз өңдеу
I Йазид Туған күні: 20 шілде 647 Қайтыс болған күні: 11 қараша 683
| ||
| Ізашары: I Мұғауия |
Ислам халифатының халифі Умәйядтар халифаты 28 сәуір 680 — 11 қараша 683 |
Ізбасары: II Мұғауия |