Сұр сандуғаш

Сұр сандуғаш
	;
Амандық күйі
	; Least Concern (IUCN)
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі:	Жануарлар;
Жамағаты:	Хордалылар;
Табы:	Құстар;
Сабы:	Торғайтәрізділер;
Тұқымдасы:	Sylviidae;
Тегі:	Sylvia;
Түрі:	S. communis;
Екі-есімді атауы
	Sylvia communis; Latham, 1787

Сұр сандуғаш (лат. Sylvia communis) — торғайтәрізділердің ішіндегі нағыз сайрағыштарға жататын ұсақ құстардың бір түрі. Денесінің ұзындығы 15 см.^[1] Сұр сандуғаш- Қазақстанда ең кең таралған, сандық мөлшері әдеттегідей сандуғаштың бірі. Олар мүлде ормансыз шөл аумақтарынан басқа Қазақстан аумағының үлкен бөлігінде орып тепкен. Сондай ақ олар тіпті ормандардың жоғарғы шегіне дейін тауға көтеріледі. Сұр сандуғаш ұшып өткенде барлық жерлерден кездеседі. Бұл - ерекше өрнегі жоқ, орташа денелі орташа реңді нағыз сандуғаш. Оның жалғыз ерекше белгісі - «Тор –ғайға тән қанаты». Бұл – қанатын қомданғанда да жақсы байқалатын дененің арқа бөлігіндегі біркелкі қоңыр сұр реңті қауырсындарды тот түсті жалпақ көмкермесі және үлкен жабын қауырсындары. Сондай – ақ ақ түсті тамағы да назар аударады, соған рай ағылшындар сұр сандуғашты «ақтамақ сандуғаш» деп те атаған. Сұр сандуғаш бұталарда да, шөптерде де едәуір көрнекі жүреді. Әсіресе сайраған кезде жиі әуелеп ұшады. Әдемі сандуғаш үшін үйреншікті мәнерде болады, алайда онша түрлендірілмейді. Қазақстанның оңтүстігіне мамырдың басында ұшып келеді. Сөйтіп үяларын бұталарға да , сондай – ақ кейде биік шөпке де орналастырады, алайда сырт көзге көрінбейтіндей етіп , үнемі жақсы жасырады. Мамырдың ортасынан –ақ ұяда төрт –бес жұмыртқа байқалады. Ал маусымның басында балапандар пайда болады. Олар осы айдың екінші жартысында ұядан ұшады. Екінші рет балапан өргізбейді. Шілдеде жас құстардың көшуі басталып та кетеді, оның соңы ұшып кетуге жалғасады. Қазақстанның қыркүйектің ортасында ьолық ұшып кетеді, одан шығысқа қарай да жиі –жиі кездестіруге болады. Қалың өскен жапырақты бұталар мен ірі шөптері бар тау беткейлерінде көбірек мекен етеді. Дауысы және әуені боз сандуғаштар мен басқа сандуғаштардан аумайды. Тұқымтоптық өмір сүру дағдысында да айырмашылық жоқ. Қазақстанға сәуірдің соңында ұшып келіп, тамызда ұшып кетеді.

Дереккөздер

мектеп энциклопедиясы "Құстар", Қазақстан жануарлары сериясы, Автор А. Ф. Ковшарь, В.А. Ковшарь

↑ Т. Мұсақұлов, ОРЫСША-ҚАЗАҚША ТҮСІНДІРМЕЛІ БИОЛОГИЯЛЫҚ СӨЗДІК І-том ҚАЗАҚМЕМЛЕКЕТБАСПАСЫ, Алматы — 1959, Редакциясын басқарған: Биология ғылымының докторы профессор Т. Дарқанбаев

Бұл — орнитология бойынша мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.

[1] Т. Мұсақұлов, ОРЫСША-ҚАЗАҚША ТҮСІНДІРМЕЛІ БИОЛОГИЯЛЫҚ СӨЗДІК І-том ҚАЗАҚМЕМЛЕКЕТБАСПАСЫ, Алматы — 1959, Редакциясын басқарған: Биология ғылымының докторы профессор Т. Дарқанбаев

[1]