Бұлыңғыр балшықшы

Бұлыңғыр балшықшы
	; Ересек құс (Үндістан)
Амандық күйі
	; Least Concern (IUCN3.1)
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі:	Жануарлар;
Жамағаты:	Хордалылар;
Табы:	Құстар;
Сабы:	Татреңтәрізділер;
Тұқымдасы:	Scolopacidae;
Тегі:	Tringa;
Түрі:	T. ochropus;
Екі-есімді атауы
	Tringa ochropus; Линней, 1758

Бұлыңғыр балшықшы, бұлыңғыр тауқұдірет (лат. Tringa ochropus) – татреңтәрізділер отрядының тауқұдіреттер тұқымдасына жататын құс. Республикамыздың барлық облыстарында кездеседі. Орманды, өзектерді, батпақты-сазды жерлерді, шалшықтарды мекендейді. Қанатының ұзындығы 12 – 15 мм, салмағы 70 – 80 г-дай. Денесінің үстіңгі жағы қоңыр, көкірегі мен мойны сұр, теңбіл дағы бар, бауыры ақ болады. Басқа балшықшы құстардан ерекшелігі: құйрығының үстіңгі жағы шымқай ақ, арқасы қара. Бұлыңғыр тауқұдірет – жыл құсы. Наурыз айынан бастап ұялайтын аудандарға ұшып келеді. Жұптасып, ұясын ағаш басына салады. Басқа құстардың да ұяларын пайдалана береді. Көкшіл қоңыр түсті 4 жұмыртқа салады, оны тек мекиені шайқайды. Ұсақ жәндіктермен, жауын құртымен, моллюскілермен қоректенеді. Олар ауыл және орман шаруашылығының зиянкестерін жеп пайда келтіреді.^[2]^[3]

Бұлыңғыр Балшықшы (Tringa ochopus ) – шағын денелі (70-80 грамм, қанатының алымы – 45 см мөлшерінде ) балшықшы. Жоны – жасыл реңті, ұсақ ақ сепкілді қоңырқай қара. Алқымы, Бауыры және құйрық асты – ақ түсті. Құйрық үсті және құйрық өзі де – ақ, алайда құйрықтың ұшына таман екі жалпақ қара жолақтары болады. Оны ұшып жүргенде құйрық үстіндегі ақ реңнің қошқыл жонының айқын қарама-қарсылығы және құйрық шындағы жалпақ қара жолақтары бойыгнша ажыратып тану онша қиын емес. Еуразияның қоңыржай ендігінің үлкен бөлігін мекендйді. Қазақстанда тек қана Батыста және Солтүстікте, сондай-ақ Ертіс маңында ұялайды, дегенмен көбеюге қатыспаған (ұшып жүрген) дарақтар жазда барлық жерде дерлік кездеседі. Ұя салу үшін қандай да бола (тоқтау немесе ағынды) суға тікелей жақын орман шетін ұнатады. Басқа балшықшылардан айырмашылығы – ағаш басына қонақтаумен ғана шектелмей, бөтен ұяларды пайдаланып жиі ұялайды. Салындыды бар болғаны төрт ашық зәйтүн түсті немесе сепкілді қоңырқай түсті жұмыртқалары болады.

Бізтұмсық БАЛШЫҚТЫ тұқымдастар

Бізтұмсық БАЛШЫҚТЫ тұқымдастар – 4 түрді біріктіріп, үш туыстан тұратын шағын санды құстар тұқымдасы. Ірі денелі (100- 500 г ), қарама-қарсы түсті және ұзын сирақты балшықшылар. Ортыңғы және сыртқы саусақты немесе 3 саусақтың барлығы жарғақпен қосылған. Тұмсықтың пішіні мен ұзындығы түрлі- түрлі. Қауырсын жабыны қалың, денеге тығыз жабысқан. Жеке жұп немесе шағын шоғыр түзіп мекендейді. Аталығы мен аналығының түсі бірдей . Ұясын қорғап, көбінесе жаралы болғансып, басқа жаққа бұрып жібереді. Тек қана жәндіктерді жеп, балапандарын солармен қоректендіреді. Қазақстанда 2 түрі- ұзынсирақ және бізтұмсық балшықшылар кездеседі. Бізтұмсық балықшылар туысы- жоғары қарай өзгеше иілген ұзын тұмсықты татрең тұқымдастарға жататын туыс. Бұдан басқа олардың артқы саусағы жақсы дамыған, ал алдыңғы саусақтары жарғақпен қосылған. Бар болғаны 2 түрден құралған , олардың біреуі Қазақстанда кездеседі.

Дереккөздер

Құстар.Мектеп энциклопедиясы.Ковшарь А.Ф., Ковшарь В.А.

↑ BirdLife International (BLI) (2008). Tringa ochropus. In: IUCN 2008. IUCN Red List of Threatened Species. Downloaded on 6 маусым 2009.
↑ Қазақ Энциклопедиясы II том
↑ Жетісу энциклопедия. - Алматы: «Арыс» баспасы, 2004 жыл. — 712 бет + 48 бет түрлі түсті суретті жапсырма. ISBN 9965-17-134-3

Бұл — орнитология бойынша мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.

[IUCN-1] BirdLife International (BLI) (2008). Tringa ochropus. In: IUCN 2008. IUCN Red List of Threatened Species. Downloaded on 6 маусым 2009.

[source1-2] Қазақ Энциклопедиясы II том

[3] Жетісу энциклопедия. - Алматы: «Арыс» баспасы, 2004 жыл. — 712 бет + 48 бет түрлі түсті суретті жапсырма. ISBN 9965-17-134-3

[2]

[3]

[1]