Аймақтан тыс құбылыстар

Аймақтан тыс құбылыстар, азоналық құбылыстар (грекше а — терістеймін және azone — белдемге бағынбайды) — қайсыбір табиғи құбылыстардың аталған аумақтағы белдемдік ерекшеліктерге таралуы. Оған жер қыртысының қозғалыстары, трансгрессия, жарықтар, тау түзілу, жанартау атқылау т.б. табиғаттың оқыс апаттары, Жер радиусының қысқаруы, Жердің өз осінен айналуы, теңіздер мен мұхиттардың толысуы мен қайтуы т.б. жатады. Белдемдік (зональды) және белдемге бағынбайтын процестердің бір-бірімен байланысын биіктік белдеулер (мысалы, табиғаттағы тау түзілу процесі) арқылы анықтауға болады. Жер шарының аймақтық, климаттық, ландшафтылық кешендерінің қалыптасуында белдемдік және белдемге бағынбайтын құбылыстардың маңызы зор.